Na een heftige gebeurtenis kan het zijn dat je een trauma ontwikkelt. Angstige gevoelens over deze gebeurtenis gaan dan niet weg en daar heb je in het dagelijks leven last van. Hulp van een professional kan helpen bij het verwerken van een trauma.

Op deze pagina lees je meer over wat een trauma is en wat kan helpen om een trauma te verwerken. Heb je een vraag? Neem dan contact met ons op >

Snel naar:

Wat is een trauma?

Je hebt een trauma als je veel last hebt van iets heftigs dat je eerder hebt meegemaakt. Dat kan één gebeurtenis zijn of meerdere. Voorbeelden van zulke gebeurtenissen zijn verkrachting, mishandeling, een ernstig ongeluk krijgen, pesten, buitengesloten worden of verwaarlozing. Zo’n gebeurtenis kan kort duren, maar ook een langere tijd doorgaan.

Je kan een trauma krijgen doordat je zelf iets heftigs meemaakt, maar ook het zien van een heftige gebeurtenis bij iemand anders kan zorgen voor een trauma. Bijvoorbeeld als je een ongeluk of ander geweld bij een ander hebt gezien.

Tijdens of vlak na de heftige gebeurtenis(sen) kan je angstig en gespannen zijn. Bij een trauma houd je deze angstige gevoelens of komen deze later in het leven terug. Je denkt dan steeds opnieuw aan die ervaring of je hebt er nachtmerries over. Die gedachten geven een gevoel van angst en stress, ook al is er geen gevaar meer.

Door die angst of stress ga je bepaalde situaties of mensen uit de weg. Dit kan het begin zijn van paniekaanvallen, schuldgevoel, somberheid, lichamelijke klachten of minder zelfvertrouwen, bijvoorbeeld in sociale situaties.

Hoe herken je een trauma? Dit zijn de signalen

Na de traumatische gebeurtenis kunnen de volgende klachten ontstaan:

• Je hebt nare herinneringen aan wat er is gebeurd, zonder dat je dit wilt.
• Je herbeleeft de gebeurtenis(sen) opnieuw. In je gedachten of in nachtmerries.
• Je voelt je vaak somber, boos, onrustig of hopeloos.
• Je huilt sneller of vaker dan normaal.
• Je bent moe en hebt weinig energie.
• Je vindt het lastig om je te concentreren.
• Je schrikt snel en heftig.
• Je probeert situaties, plekken of mensen te vermijden die je aan de gebeurtenis herinneren.

Meestal verdwijnen de klachten vanzelf, maar soms blijven ze langer. Als de klachten tussen de drie dagen en één maand aanhouden, kan er sprake zijn van een Acute Stressstoornis (ASS). De klachten moeten dan kort na de ingrijpende gebeurtenis begonnen zijn.

Wanneer de klachten langer dan één maand aanhouden, heet het een Posttraumatische Stressstoornis (PTSS). Lees meer over PTSS en de symptomen >

Welke soorten trauma zijn er?

Er bestaan twee soorten trauma. Als een trauma ontstaat door één gebeurtenis is het een ‘enkelvoudig trauma’. Als het trauma ontstaat door meerdere ingrijpende gebeurtenissen die voor een lange tijd duurden, is het een ‘complex trauma’.

Enkelvoudig trauma

Bij een enkelvoudig trauma maak je één keer iets ingrijpends mee. Bijvoorbeeld een overval of inbraak. Een ander voorbeeld is een ongeluk, waarbij je zelf betrokken bent of iemand anders ernstig gewond raakt. Een enkelvoudig trauma is vaak makkelijker te herkennen, omdat het om één gebeurtenis gaat.

Complex trauma

Bij complex trauma heb je meerdere ingrijpende ervaringen gehad, in een langere periode. Bijvoorbeeld voor een langere tijd gekleineerd worden of seksueel misbruik.

Naast de klachten die horen bij een trauma, zijn er nog meer klachten. Zo kan een complex trauma de ontwikkeling remmen. Ook kan het lastig zijn om positief naar jezelf te kijken, om anderen te vertrouwen en met emoties om te gaan. Hierdoor kan het moeilijk worden om werk of relaties te krijgen of te houden.

De kans op een complex trauma is groter als de traumatische ervaringen in de kindertijd zijn ontstaan. En als er mensen mee te maken hebben die je zouden moeten beschermen.

Wat is het verschil tussen een enkelvoudig en complex trauma?

Dat leggen we je uit aan de hand van een voorbeeld.

PTSS

Een of meerdere trauma’s kunnen ervoor zorgen dat iemand een posttraumatische stressstoornis (PTSS) ontwikkelt. Dit is een psychische aandoening waarbij je over de dag heen vaak en erg angstig en gespannen bent. Zelfs als er geen gevaar is. Je voelt je steeds onveilig. Lees hier meer over PTSS >

Dissociatieve stoornis

Als je een complex trauma hebt, kun je een afstand naar jezelf of anderen voelen. Of je weet niet meer wat echt is en wat niet. Dit kan een dissociatieve stoornis zijn. Lees hier meer over dissociatieve stoornis >

Hoe ontstaat een trauma?

Een trauma kan ontstaan door één of meerdere ingrijpende gebeurtenissen. Of iemand een trauma krijgt, hangt niet alleen af van de gebeurtenis zelf. Sommige mensen zijn gevoeliger voor een trauma. Ook spelen er na de gebeurtenis dingen mee. Dit maakt een trauma heel persoonlijk.  

Vóór de gebeurtenis(sen)

Niet iedereen krijgt een trauma na een heftige gebeurtenis. Sommige mensen zijn er gevoeliger voor. Dit zijn bijvoorbeeld mensen die:

• al eerder psychische klachten hadden
• problemen hadden in het gezin waarin ze zijn opgegroeid
• eerder heftige gebeurtenissen hebben meegemaakt
• opgegroeid zijn met weinig geld of kansen
• een lager IQ hebben of weinig opleiding hebben gehad
• vrouw zijn
• jong zijn
• tot een (etnische) minderheid horen. Dit betekent dat iemand bij een kleinere groep mensen hoort met een andere afkomst, taal of cultuur dan de meeste mensen in een land.
• geboren zijn met een gevoeliger zenuwstelsel of een brein dat anders. Hierdoor kunnen stress en emoties heftiger worden ervaren.

Met de gebeurtenis(sen) zelf

Als de gebeurtenis heel heftig en ingrijpend is, is de kans groter op een trauma. Ook speelt mee of het lang duurde, of als je dacht dat je in gevaar was. Ook geweld of lichamelijke verwondingen kunnen meespelen.

Na de gebeurtenis(sen)

Na de gebeurtenis spelen ook meerdere dingen mee. Als er weinig mensen zijn die je helpen of begrijpen, is de kans op een trauma groter. Ook speelt mee of er na de gebeurtenis nog zorgen bijkomen of dat het invloed heeft op je werk, relaties, of gezondheid.

Wat kan helpen bij het verwerken van een trauma?

Een trauma kan je leven uit balans brengen. Dat is heel normaal. Deze tips kunnen helpen bij het verwerken van een trauma en verder herstel:

• Zoek steun in je omgeving (zie voorbeeld hieronder). Praat erover met mensen die je vertrouwt.
• Zorg goed voor jezelf en zorg voor structuur: slaap voldoende, sta op hetzelfde tijdstip op en ga op hetzelfde tijdstip naar bed, en eet gezond.
• Probeer dagelijkse activiteiten weer op te pakken, zoals werk, hobby’s en sociale activiteiten. Dit mag ook in kleine stappen.
• Blijf in beweging, ga naar buiten en doe activiteiten die ontspanning geven.
• Neem geen alcohol, drugs of rustgevende medicijnen. Rustgevende medicijnen kunnen de klachten juist erger maken. Neem deze medicijnen dus niet zonder overleg met een arts.
• Praat erover met ervaringsdeskundigen of lotgenoten.
• Bedenk wat voor jou zingeving is: wat vind je leuk om te doen? Waar krijg je energie van?
• Als je merkt dat je vastloopt, zoek dan professionele hulp. Er zijn verschillende vormen van therapie en begeleiding die je kunnen helpen.

Voorbeeld: hoe sociale steun kan helpen bij het verwerken van een trauma

Sociale steun betekent dat je hulp krijgt van mensen om je heen, zoals van familie, vrienden, collega’s of hulpverleners. Na een ingrijpende gebeurtenis kan die steun helpen om een trauma te verwerken.

We leggen dit uit met een voorbeeld, waarbij iemand wel sociale steun krijgt en de ander niet.

Welke behandelingen bij trauma zijn er en hoe werken ze?

Niet iedereen heeft professionele hulp nodig om een traumatische ervaring te verwerken. Veel mensen vinden steun bij hun omgeving of vinden andere manieren om weer in balans te komen. Als de klachten langer aanhouden of heel heftig zijn, is het goed om professionele hulp te zoeken.

Als je professionele hulp wilt voor je klachten, begin je bij de huisarts. Die stelt je vragen over de oorzaak en je klachten. Ook vraagt de huisarts of je andere lichamelijke of psychische problemen hebt. De huisarts kan je verwijzen naar een behandelaar (POH-GGZ, psycholoog of psychiater).

De behandelaar bekijkt dan samen met jou wat er aan de hand is. Een diagnose kan voelen als een ‘label’, alsof je in een hokje wordt geplaatst. Maar het kan ook een gevoel van opluchting geven, omdat eindelijk duidelijk wordt wat er speelt.

Heb je een behandelaar voor andere klachten? Dan helpt het om te zeggen wat er nog meer speelt.

Er zijn verschillende soorten behandelingen voor trauma (en PTSS). Bij sommige behandelingen is goed onderzocht of ze werken. Bij anderen (nog) niet. Voor deze behandelingen is bewijs dat ze kunnen werken:

Andere psychologische behandelingen

Voor deze behandelingen is ook bewijs dat ze werken. Ze zijn wel minder uitgebreid onderzocht:

Meer informatie over deze behandelingen vind je op traumanet.nl >

Als deze behandelingen niet goed genoeg werken, kun je met je behandelaar kiezen voor medicijnen. Ook kun je kiezen voor een extra behandeling, zoals vaktherapie. Dat heet ‘aanvullende therapie’. Dit is bijvoorbeeld beeldende therapie (schilderen, tekenen), danstherapie, muziektherapie en psychomotorische therapie.

Behandeling met medicijnen

Als de psychologische behandeling niet genoeg werkt, kun je met je behandelaar kiezen voor een behandeling met medicijnen. Vaak zijn dit antidepressiva (SSRI’s/SRNI’s).

Antidepressiva zijn medicijnen die de klachten van een depressie of angststoornis kunnen verminderen. Zij kunnen ook helpen bij klachten die door een trauma komen.

Gebruik niet zomaar antidepressiva of andere medicijnen. Als je medicijnen gebruikt, pas dan niet zelf de hoeveelheid aan. Bespreek het altijd eerst met een arts. Meer informatie over antidepressiva vind je op Thuisarts.nl >

Andere behandelingen

Er zijn ook een aantal behandelingen voor trauma of PTSS die nog niet onderzocht zijn. Daarvan weten we niet of ze werken bij trauma. Dit zijn: mindfulness, hypnotherapie, Present Centered Therapy, Kortdurende Psychodynamische Therapie, Acceptance and Commitment Therapy (ACT) en sensorimotorische therapie.

Daarnaast zijn er ook behandelingen waarbij nieuwe techniek wordt gebruikt. Een voorbeeld hiervan is Virtual Reality Therapie. Daarmee kan je een soort 3D film laten maken van de situatie van het trauma. En daarin de situatie met steun van de behandelaar opnieuw meemaken.  Hierdoor kunnen de gevoelens van de herinnering minder heftig worden.

Deze tekst is gemaakt met informatie van het Trimbos-instituut, Zorgstandaard Psychotrauma, Traumanet en ARQ Nationaal Psychotrauma Centrum.

Heb je een vraag?

Of wil je meer weten over de informatie op deze website? Stel (anoniem) je vraag per telefoon, chat of mail. Je hoeft ons niet te zeggen wie je bent.

Stel een vraag

The post Trauma appeared first on Mentaal Vitaal.

Wist je dat mentaal gezond zijn een positieve invloed heeft op je werk? Je kunt je beter concentreren, je hebt minder last van werkstress én je krijgt meer gedaan. Reden genoeg om in je werksituatie aandacht te besteden aan je mentale gezondheid!

Lees hieronder 5 interessante feitjes over werk en mentale gezondheid, zodat jij mentaal vitaal op werk blijft.

1. Wist je dat je ook zonder klachten naar een bedrijfsarts kunt gaan?  

Veel mensen denken dat je alleen bij de bedrijfsarts terecht kunt als je klachten hebt of ziek bent, maar dat is niet zo. Een bedrijfsarts kan ook helpen om te voorkomen dat je klachten krijgt of dat klachten erger worden. Je gaat dan naar een preventief of open spreekuur van de bedrijfsarts.  

Je krijgt dan advies over hoe je gezond en vitaal kunt blijven op je werk. Denk daarbij aan omgaan met werkstress en zorgen voor een goede balans tussen werk en privé. 

Je kunt het spreekuur gratis bezoeken. De bedrijfsarts bespreekt of meldt dit niet bij de werkgever. 

2. Wist je dat ziekmelden door mentale problemen vaak voorkomt?  

Voel je dus niet alleen hierin. Je kunt te maken krijgen met overspannenheid of burn-outklachten. Soms kun je door deze klachten tijdelijk niet meer aan de slag en zul je je ziek moeten melden bij je werkgever.   

De werkgever meldt binnen een week bij de bedrijfsarts dat je ziekgemeld bent. Daarna neemt de bedrijfsarts contact met je op. Meestal gebeurt dit binnen enkele weken nadat je je hebt ziekgemeld.  

3. Wist je dat een bedrijfsarts beroepsgeheim heeft?  

De gesprekken die je met de bedrijfsarts hebt, zijn vertrouwelijk. Zonder jouw toestemming mag de bedrijfsarts niets over jouw gezondheid delen, net zoals je huisarts of specialist dat niet mag. Voel je dus vrij om alles met de bedrijfsarts te bespreken. 

De bedrijfsarts kan wel met jouw toestemming (dat op papier moet staan) medische informatie opvragen bij je huisarts of andere behandelaar.  

4. Wist je dat de bedrijfsarts advies geeft, maar dat je ook om een ‘second opinion’ mag vragen? 

Een bedrijfsarts geeft tijdens je ziekteperiode advies over wat je nog kunt doen op je werk. Je moet dit advies opvolgen. Wanneer je het niet eens bent met dit advies, kun je naar een andere bedrijfsarts die ook een advies zal uitbrengen. Dit heet een second opinion. De werkgever betaalt de kosten hiervoor.  

5. Wist je dat je samen met je werkgever actief werkt aan je terugkeer naar de werkvloer? (re-integratie) 

De werkgever ondersteunt de werknemer tijdens het ziekteproces. De werkgever stelt bijvoorbeeld een plan van aanpak op en houdt contact met je over de voortgang.  

Maar óók de werknemer werkt actief mee aan herstel en re-integratie. Dit betekent bijvoorbeeld dat je aanwezig moet zijn bij afspraken met de Arbodienst of bedrijfsarts. Ook moet je openstaan voor het advies dat zij geven. Het doel is om je zo goed mogelijk terug te laten keren in je eigen functie. 

Mocht dat niet meer mogelijk zijn, dan zul je passend werk moeten accepteren, soms buiten het bedrijf waar je werkt. Hier lees je meer over je rechten en plichten als werknemer tijdens een ziekteproces. 

Meer weten? Lees meer informatie over stress, overspannenheid of een burn-out. Of neem contact met ons op.

Heb je een vraag?

Of wil je meer weten over de informatie op deze website? Stel (anoniem) je vraag per telefoon, chat of mail. Je hoeft ons niet te zeggen wie je bent.

Stel een vraag

The post 5x wist-je-datjes over werk en mentale gezondheid appeared first on Mentaal Vitaal.

Op 10 oktober 2024 is het Werelddag van de Geestelijke Gezondheid. Dit jaar is het thema van deze dag ‘Mentale gezondheid op de werkvloer’.  

Een belangrijke thema, want mensen brengen veel tijd door op het werk. Ook kan werk een grote invloed hebben op hoe je je voelt. Op een positieve manier, bijvoorbeeld als je werk doet dat je leuk vindt. Maar ook op een negatieve manier, bijvoorbeeld als je een hoge werkdruk hebt.  

Op deze pagina lees je meer over deze onderwerpen. Ook lees je hoe je mentale gezondheid rondom het werk kunt versterken en bespreekbaar kunt maken. Geef jij vandaag wat extra aandacht aan jouw mentale gezondheid op de werkvloer? 

Dit is waarom het een belangrijk thema is 

Het is belangrijk om voor een goede mentale gezondheid op het werk te zorgen. Als je je goed voelt, doe je je werk beter. Ook is de kans kleiner dat je je ziekmeldt.   

Werk is over het algemeen goed voor je 

Werk zorgt voor inkomen, structuur en een gevoel van betekenis. Het hebben van werk kan zelfs helpen bij herstel van mentale klachten.  

Ook kan werk zorgen voor meer (werk)geluk. Werkgeluk gaat om een combinatie van dingen: werk doen dat je leuk vindt en waar je niet te veel stress van krijgt. Hierdoor krijg je zin om naar je werk te gaan, meer energie, meer veerkracht en een goed gevoel.  

Lees hier meer over werkgeluk en ontdek 10 tips om je werkgeluk te vergroten

Wanneer het overgaat in werkdruk 

Maar werk kan ook stress geven, vooral als de hoeveelheid werk te groot is voor de tijd die je hebt. Dit noemen we werkdruk. Als de werkdruk langdurig hoog is, kan dat leiden tot mentale problemen. Bijvoorbeeld overspannenheid of een burn-out. 

Lees hier meer over werkdruk en ontdek tips om werkdruk te verminderen

Praten over mentale gezondheid, voor jezelf of een collega  

Heb je al een tijdje mentale klachten of wil je dit voorkomen? Dan is het verstandig om er op tijd over te praten. Bijvoorbeeld met een collega die je vertrouwt of met je leidinggevende. Je kunt ook met anderen buiten je werk praten over hoe je je voelt.  

De mensen om je heen die je kunnen helpen, noemen we sociale steun. Uit onderzoek weten we dat sociale steun belangrijk is voor je mentale gezondheid, ook rondom het werk.  

Misschien heb je veel stress door je werk, zijn bepaalde taken onduidelijk of spelen er privézaken die invloed hebben op je werk. Praten over je mentale gezondheid kan opluchten en het helpt je op zoek te gaan naar oplossingen. 

Zie je dat een collega zich de laatste tijd minder goed voelt? Bijvoorbeeld door dat diegene minder goed presteert, stiller is dan normaal of zich vaker ziekmeldt? Ook dan kan het goed zijn om een gesprek hierover te starten.  

Maar hoe begin je een gesprek, voor jezelf of een ander? Lees hier tips die je daarbij kunnen helpen

Maar ik heb het al zo druk op het werk: hoe geef ik dan aandacht aan mijn mentale gezondheid? 

In de drukte van je werkdag kan het een uitdaging zijn om aandacht te geven aan je mentale gezondheid. Of misschien weet je niet zo goed waar je kunt beginnen.  

De oefenserie ‘Mentale Minuutjes‘ kan je in dat geval helpen.  

Als je je voor de Mentale Minuutje aanmeldt, krijg je 9 dagen achter elkaar oefeningen en informatie in je mail. Deze oefeningen kosten weinig tijd en kun je overal en op elk moment doen: onderweg naar werk, in je pauze of na je werk om de dag af te bouwen.  

De onderwerpen op deze pagina zijn gebaseerd op het kennisdossier ‘Mentale gezondheid en Werk’ van het Trimbos-instituut. Bekijk het dossier hier

Meer lezen over werk en mentale gezondheid? Bekijk dan deze pagina 

The post Werelddag van de Geestelijke Gezondheid 2024 appeared first on Mentaal Vitaal.

Zelfhulp is hulp zonder professionele hulpverleners. Onder zelfhulp vallen zelfzorg, online zelfhulp, zelfhulpboeken, zelfhulpgroepen en zelfhulpcursussen. Hieronder lees je daar meer over.

Zelfzorg

Goed voor jezelf zorgen zit hem soms in kleine dingen. Toch zijn die dingen heel belangrijk. Ze kunnen je dagen fijner en meer ontspannen maken. Hieronder een paar tips voor zelfzorg:

• Belangrijk is dat je je gevoelens kwijt kunt. Probeer je zorgen te delen met anderen, houd een dagboek bij of schrijf je levensverhaal.   
• Zorg voor genoeg ontspanning. Liefst elke dag. Bijvoorbeeld door iets te doen wat je leuk vindt,  zoals sport, muziek, tuinieren of andere hobby’s. Maar het kan ook zijn dat je ontspannen wordt van een praatje met de buren of van even niks doen.
• Probeer je dagelijkse dingen op een vast moment te doen. Probeer bijvoorbeeld iedere dag ongeveer op dezelfde tijd te eten en naar bed te gaan.  
• Slaap heeft veel invloed op hoe je je voelt. Als je ’s nachts niet goed kunt slapen, overleg dan met je huisarts of behandelaar. Misschien is er iets aan te doen. Je kunt hier meer lezen over slaapproblemen.
• Beweeg (wandelen, fietsen, sporten) voldoende. Bewegen is goed voor je lichamelijke én psychische gezondheid. Als je het buiten doet, helpt dat ook om genoeg daglicht te krijgen.
• Eet regelmatig en gezond. Gezond eten kan zorgen voor meer energie en zin om dingen te doen. Een tekort aan bepaalde vitamines kan je juist somber maken.  Op voedingscentrum.nl lees je meer over gezond eten.
• Pas op met alcohol, drugs en slaap- en kalmeringsmiddelen. Het lijkt misschien alsof ze je stemming verbeteren of helpen ontspannen. Maar je kunt er snel verslaafd aan raken. Je raakt dan juist somberder en meer gespannen als je niets drinkt of neemt. Na gebruik van alcohol en drugs rust je vaak minder uit van je slaap. Lees meer over zelfhulp bij stoppen of minderen met alcohol

Online zelfhulp

Online testen, oefeningen en cursussen kunnen helpen om meer te begrijpen van je eigen situatie of problemen. Je kunt ze vaak gratis en zonder verwijzing van een huisarts gebruiken. Meestal hoef je niet je echte naam door te geven.

Op onze website vind je ook testen en oefeningen die je zelf en gratis kunt doen. Bekijk ze hier

Zelfhulpboeken

Een zelfhulpboek kan je helpen om iets in je leven te verbeteren, bijvoorbeeld: voor jezelf op leren komen, je relatie verbeteren of anders naar je problemen kijken. Er zijn veel zelfhulpboeken op de markt. Dat maakt kiezen soms moeilijk. Als je het fijn vindt, kunnen we je helpen bij het vinden van een goed zelfhulpboek. Neem contact met ons door te bellen, chatten of mailen.

Zelfhulpgroepen en zelfhulpcursussen

Zelfhulpgroepen heten soms ook ‘herstelgroepen’. Bij deze groepen wissel je ervaringen uit, net zoals bij lotgenotengroepen. Alleen hebben zelfhulpgroepen ook veel aandacht voor het omgaan met je situatie en opkomen voor jezelf. En voor het accepteren, versterken en ontwikkelen van jezelf. Vaak richten de groepen zich op wat je goed kunt en op  je mogelijkheden, in plaats van wat niet lukt en niet kan. Er zijn ook zelfhulpgroepen die zich op één onderwerp richten, zoals verslaving.

Voorbeelden van zelfhulpgroepen zijn:

• WRAP (Wellness Recovery Action Plan)
• Herstellen doe je zelf

Deze groepen kun je in het hele land vinden. Ze hebben cursussen van tien tot twaalf wekelijkse bijeenkomsten. De twee begeleiders zijn zelf ervaringsdeskundigen.

Je kunt veel verschillende zelfhulpgroepen vinden op Wij zijn MIND.

Krijg je al professionele hulp? Dan kan je behandelaar je waarschijnlijk ook helpen om een zelfhulpgroep in de buurt te vinden.

Je kunt ook kiezen voor coaching of een cursus in een zelfregie- of herstelcentrum. Die worden gegeven door ervaringsdeskundigen. Deze cursussen gaan bijvoorbeeld over het begrijpen van jezelf of over hoe je zelf als ervaringsdeskundige anderen kunt helpen. Of over het versterken van je relaties met anderen. Vaak kun je ook lotgenoten ontmoeten. De zelfregie- en herstelcentra kun je vinden op de website Wij zijn MIND.

The post Zelfhulp appeared first on Mentaal Vitaal.

Niet-aangeboren hersenletsel (NAH) kan je leven in verschillende opzichten veranderen. Het kan zijn dat je door het hersenletsel met dagelijkse uitdagingen te maken krijgt. Het lukt bijvoorbeeld niet meer goed om dingen te onthouden of uit te voeren. Omdat je misschien niet meer kunt doen wat je gewend was, kan het zijn dat dat je verdrietig of boos maakt.

In deze tekst leggen we daarom uit hoe je zoveel mogelijk met emotionele uitdagingen en veranderingen om kunt gaan en welke behandelingen er zijn. Ook lees je meer over wat niet-aangeboren hersenletsel is. Heb je een vraag? Neem dan contact met ons op.

Snel naar:

Wat is niet-aangeboren hersenletsel?

Niet-aangeboren hersenletsel staat voor alle schade aan de hersenen die je krijgt in je leven. Het gaat hierbij om schade na je geboorte. Dit is dus anders dan aangeboren hersenletsel waarbij er al schade in de hersenen is sinds de geboorte.

Soorten niet-aangeboren hersenletsel

Niet-aangeboren hersenletsel is in te delen in twee soorten: traumatisch hersenletsel en niet-traumatisch hersenletsel.

• Traumatisch hersenletsel. Dit ontstaat door een oorzaak van buitenaf, zoals een ongeval of een klap op het hoofd. Een hersenschudding en hersenkneuzing zijn hier voorbeelden van.
• Niet-traumatisch hersenletsel. Dit ontstaat door een oorzaak van binnenuit. Een beroerte, hersentumor, infectie of zuurstoftekort in de hersenen zijn hier voorbeelden van.

Wat zijn de gevolgen van niet-aangeboren hersenletsel?

Bij niet-aangeboren hersenletsel raakt een deel van de hersenen beschadigd of gaat dit minder goed werken. De gevolgen hangen af van de taken van dat deel van de hersenen. Dit maakt dat de gevolgen van hersenletsel kunnen verschillen.

Wel kunnen we een onderscheid maken in gevolgen die het meest voorkomen:

• Lichamelijke problemen, zoals krachtverlies en problemen met zien;  
• Moeite met denken, zoals geheugenverlies en moeite met plannen;
• Veranderingen in emotie en gedrag, zoals somber en snel prikkelbaar zijn.

Sommige gevolgen zijn duidelijk en eerder te zien, zoals slecht spreken of lopen. Problemen met denken en veranderingen in emoties en in gedrag zijn soms minder duidelijk of later zichtbaar. Over het algemeen zijn dit de veranderingen die voor iemand met hersenletsel en voor naasten het meest ingrijpend zijn. Dit komt doordat dit minder goed aan de buitenkant te zien is. Dat kan zorgen voor onbegrip in de omgeving.

Veranderingen in emoties en gedrag: hoe zit dat?

Onze hersenen spelen een belangrijke rol bij onze emoties en ons gedrag. Bepaalde gebieden in de hersenen bepalen bijvoorbeeld hoe je je voelt en welke beslissingen je maakt. Wanneer deze delen van de hersenen beschadigd raken, kan dit leiden tot veranderingen in emoties en gedrag.

Veranderingen in emoties en gedrag kunnen ook optreden als reactie op het leven met niet-aangeboren hersenletsel. Je kunt minder doen dan voorheen. Hierdoor voel je je misschien wel verdrietig, somber, onzeker, eenzaam of gefrustreerd. Of misschien vind je het lastig om je emoties te uiten of ermee om te gaan. 

Niet-aangeboren hersenletsel kan je leven in veel opzichten veranderen. Het kan ervoor zorgen dat je moeite krijgt met nadenken en het uitvoeren van alledaagse dingen, zoals koken, schoonmaken of jezelf aankleden. Ook kan het lastig zijn om weer aan het werk of naar school te gaan. Soms is dat helemaal niet meer mogelijk. Vaak vraagt niet-aangeboren hersenletsel om een andere manier van leven.

Wat kun je zelf doen bij niet-aangeboren hersenletsel?

Als je te maken hebt met niet-aangeboren hersenletsel, zijn er verschillende dingen die je zelf kunt doen om te leren omgaan met de veranderingen. Dat kan samengaan met de medische hulp die je ernaast krijgt.

De tips hieronder kunnen je helpen bij het herstel, of om beter met niet-aangeboren hersenletsel om te gaan. Onthoud dat niet-aangeboren hersenletsel voor iedereen anders is, dus kies wat bij je past.  

• Doe één ding tegelijk en neem daarvoor de tijd. Zorg voor een rustige omgeving en zo min mogelijk afleiding. Neem tussendoor ook genoeg korte pauzes.
• Vermijd te veel drukte. Zo raak je niet te snel overprikkeld. Zorg bijvoorbeeld voor voldoende ontspanning, zoek rustige plekken op en laat het anderen weten als je te veel wordt.
• Zorg voor regelmaat. Maak een schema met vaste momenten waarop je eet, beweegt, ontspant en slaapt.
• Leef gezond. Eet gezond, zorg voor goede slaap en beweeg regelmatig. Misschien zijn sommige dingen hiervan een uitdaging. Praat hier dan over met een specialist, zoals een diëtist, fysiotherapeut of ergotherapeut. Samen bekijk je wat voor jou haalbaar is.
• Houd je hersenen actief. Het is belangrijk om je hersenen te blijven uitdagen. Maak bijvoorbeeld een puzzel die je moeilijk vindt, lees een boek, leer een nieuwe taal of leer een instrument bespelen.
• Richt je op dingen die wél lukken. Vier je successen, hoe klein ze ook zijn. En wees niet te streng voor jezelf als dingen niet lukken.
• Leer je grenzen kennen, en geef ze aan. Weet wat je wel en niet aankunt en pas je activiteiten daarop aan. Vertel dit ook aan anderen, zodat die daar rekening mee kunnen houden. Het kan zijn dat je grenzen veranderen. Blijf dit bij jezelf ontdekken en aangeven bij de ander.
• Als je niet kunt werken: ga op zoek naar nieuwe mogelijkheden. Overweeg bijvoorbeeld vrijwilligerswerk om zonder druk te onderzoeken wat je wel en niet meer kunt. Ben je tussen de 18 en 30 jaar oud? Dan kun je meedoen met het programma The Class van de Hersenstichting. Het doel van dit programma is om je werkfit te maken en je te begeleiden naar een baan die goed bij je past.
• Praat erover met familie en vrienden. Het kan fijn zijn als je praat over wat je voelt en wat je meemaakt. Ook weten anderen zo beter wat er speelt en hoe ze jou kunnen helpen.
• Zoek lotgenoten. Het helpt om te praten met anderen die in dezelfde situatie zitten als jij. Via Hersenletsel.nl kun je anderen ontmoeten en met hen praten over wat je hebt meegemaakt. Zij organiseren ontmoetingsdagen en – weekenden in plaatsen door heel Nederland.

Kun je van niet-aangeboren hersenletsel herstellen?

Soms is het mogelijk om te herstellen, maar soms ook niet of niet helemaal. In hoeverre je herstelt, hangt af van verschillende dingen. Bijvoorbeeld van hoe het hersenletsel is ontstaan en waar de schade in de hersenen is.

Ook hangt het ervan af hoe je tegen herstel aankijkt. Voor sommige mensen betekent herstel dat ze helemaal geen klachten meer hebben. Anderen vinden dat ze hersteld zijn als ze goed kunnen omgaan met hun klachten. Of dat ze kunnen accepteren dat ze sommige dingen niet meer kunnen doen en dit soms bepaalde gevoelens (zoals verdriet) oproept.  

Hoe ziet het herstel in de hersenen eruit?

Je hersenen bestaan uit miljarden zenuwcellen die verbindingen met elkaar maken. Ze zijn steeds in verandering: er worden de hele tijd nieuwe verbindingen tussen hersencellen gemaakt en versterkt. Dit heet neuroplasticiteit. Dit proces is erg belangrijk bij hersenschade.

Door nieuwe verbindingen tussen hersencellen aan te maken, kunnen andere delen van de hersenen zich ontwikkelen en taken overnemen. Dit betekent helaas niet dat je hersenen alle beschadigde functies altijd volledig kunnen opvangen.

Welke behandelingen zijn er bij niet-aangeboren hersenletsel?

Er zijn verschillende behandelingen bij niet-aangeboren hersenletsel. Welke behandeling je krijgt, hangt onder andere af van welk hersenletsel je hebt en welke gevolgen van hersenletsel je ervaart.

Over het algemeen gaat het er bij de behandeling om dat je zoveel mogelijk kunt blijven doen of met de tijd steeds meer kunt doen. Ook gaat het erom dat je weet hoe je met je klachten om kunt gaan. Daar hoort bij dat je gevoelens zoals verdriet en frustratie kunt accepteren.

Vormen van hulp en behandeling

Vaak begint de hulp in het ziekenhuis. Daar kunnen ze bijvoorbeeld zien welke veranderingen er in de hersenen zijn. Ook kunnen ze daar een behandelplan opstellen.

Daarna kunnen andere vormen van hulp je helpen:

• Fysiotherapie: je leert hoe je beter kunt bewegen, je spieren sterker te maken, en je balans en coördinatie te verbeteren.
• Ergotherapie: je leert hoe je je dagelijkse activiteiten weer kunt doen, zoals koken en aankleden.
• Logopedie: je leert om beter te praten, te slikken en dingen te begrijpen.
• Hulp van een diëtist: je krijgt voedingsadviezen en ondersteuning bij het veranderen van je leefstijl.
• Psychologische behandeling: je leert om te gaan met emotionele uitdagingen en veranderingen.

Ook zijn er behandelaars die speciaal gericht zijn op niet-aangeboren hersenletsel.

Psychologische behandeling: omgaan met emotionele uitdagingen en veranderingen

Het hersenletsel kan soms veel gevoelens bij je oproepen. Bijvoorbeeld doordat je de dingen niet altijd meer kunt doen zoals je gewend bent. Misschien voel je je verdrietig, gefrustreerd of eenzaam.

Het kan dan goed zijn om met een praktijkondersteuner (POH-GGZ), psycholoog of een arts te praten. Je praat dan over je klachten en wat het hersenletsel voor jou betekent. Samen kom je tot oplossingen om met je gevoelens en het hersenletsel om te gaan.

Ook als je pas op een later moment te maken krijgt met emotionele uitdagingen en veranderingen, kun je naar een praktijkondersteuner (POH-GGZ), psycholoog of arts gaan.

Extra hulp en ondersteuning

Het kan zijn dat je een groot deel van je leven ondersteuning en hulp nodig hebt. Bijvoorbeeld als sommige klachten veel later zichtbaar worden. Of als de klachten ernstig zijn. Voorbeelden van deze hulp zijn ondersteuning bij alledaagse dingen, zoals wassen, aankleden, schoonmaken en koken.

Vaak is er ook een casemanager bij betrokken. Deze persoon is het aanspreekpunt, houdt het overzicht en zorgt dat de ondersteuning doorgaat.

Deze tekst is tot stand gekomen in samenwerking met de Hersenstichting. Bij de Hersenstichting vind je meer informatie over niet-aangeboren hersenletsel: Wat is niet-aangeboren hersenletsel? – Hersenstichting

Heb je een vraag?

Of wil je meer weten over de informatie op deze website? Stel (anoniem) je vraag per telefoon, chat of mail. Je hoeft ons niet te zeggen wie je bent.

Stel een vraag

The post Niet-aangeboren hersenletsel (NAH) appeared first on Mentaal Vitaal.

Als je een dissociatieve stoornis hebt, heb je het gevoel dat je ‘losraakt’ van jezelf of van je omgeving. Dit heet een dissociatie. Je spreekt van een dissociatieve stoornis als je vaak en veel last hebt van sterke dissociaties. Deze dissociaties hebben invloed op je dagelijkse leven.  

Een dissociatieve stoornis kan ontstaan doordat je als kind iets heel erg vervelends hebt meegemaakt, waarvan je erg veel last blijft houden. Dissociaties kunnen dan een manier zijn om jezelf te beschermen tegen pijn of heftige gevoelens. 

Hieronder lees je meer over een dissociatieve stoornis. Zoals welke soorten er zijn, hoe je het herkent, de oorzaken en wat je kunt doen bij een dissociatieve stoornis. 

Snel naar:  

Wat is een dissociatieve stoornis? 

Bij een dissociatieve stoornis heb je het gevoel dat je losraakt van jezelf of van je omgeving. Voor even denk, voel of zie je de dingen op een andere manier. Je lichaam voelt anders aan, je bent je minder bewust van dingen die om je heen gebeuren of je vergeet dingen. Soms weet je niet wat echt is en wat niet.  

Een dissociatieve stoornis is niet hetzelfde als lichte dissociaties die iedereen wel eens meemaakt. Bijvoorbeeld wanneer je heel ingespannen bezig bent met een taak of als je dagdroomt. Of als je zo in het verhaal van een boek zit, dat je niet merkt wat er om je heen gebeurt.   

Een dissociatieve stoornis is ook iets anders dan dissociaties die komen door alcohol- en ander drugsgebruik, veel stress of angst, lichamelijke pijn en medische problemen (zoals hersenletsel en bepaalde vormen van dementie). 

Je spreekt alleen van een dissociatieve stoornis als je veel sterke dissociaties hebt en daar vaak en veel last van hebt. Zo vaak en erg dat het een negatieve invloed heeft op je leven.  

Welke soorten dissociatieve stoornissen zijn er? 

Er zijn 5 verschillende soorten van een dissociatieve stoornis: 

1. Dissociatieve identiteitsstoornis (DIS): meerdere persoonlijkheidstoestanden 

Een dissociatieve identiteitsstoornis (DIS) heeft te maken met je persoonlijkheid. Je persoonlijkheid zegt iets over wie je bent. Het gaat over hoe je denkt, hoe je je voelt, en wat je doet.  

Bij DIS voel, zie of gedraag je je op meerdere momenten verschillend. Zulke momenten noemen we ‘persoonlijkheidstoestanden’. Het lijkt dan alsof je twee (of meer) verschillende personen bent. Die personen denken, voelen en doen hun eigen dingen. 

Soms vergeet je dan wat er in je dagelijkse leven gebeurt. Bijvoorbeeld dat je bij een vriend bent langsgegaan of een presentatie op je werk hebt gegeven. Ook kun je belangrijke gebeurtenissen uit het verleden soms niet goed herinneren. Dit is iets anders dan gewoon dingen vergeten.  

Het kan ook zo zijn dat je opeens andere dingen leuk vindt. Of dat je bepaalde dingen eerst wel kon doen, maar op een ander moment niet meer. Zoals je favoriete recept klaarmaken of autorijden. Soms weet je opeens ook hoe je bepaalde dingen moet doen, terwijl dat je dat eerder nooit wilde of kon doen.  

2. Dissociatieve amnesie: belangrijke dingen vergeten 

Amnesie betekent ‘geheugenverlies’. Bij dissociatieve amnesie betekent dit dat je belangrijke informatie of herinneringen over jezelf niet goed kunt terughalen. Dit is iets anders dan gewoon dingen vergeten.  

Het geheugenverlies kan over verschillende dingen gaan. Je vergeet bijvoorbeeld gebeurtenissen die met de traumatische ervaring te maken hebben. Of je vergeet een groter deel van je leven. Zoals jeugdherinneringen of informatie over jezelf zoals je naam of waar je woont.  

3. Depersonalisatie-derealisatiestoornis: niet verbonden met jezelf en je omgeving 

Bij een depersonalisatie-derealisatiestoornis heb je last van depersonalisatie, derealisatie, of beide.  

Bij depersonalisatie voelt het alsof je niet echt verbonden bent met jezelf. Het voelt alsof je jezelf van buitenaf bekijkt. Gedachten, gevoelens of je lichaam lijken niet van jou te zijn. Je hebt het gevoel afwezig te zijn en het lijkt alsof de tijd sneller of langzamer gaat.  

Bij derealisatie heb je het idee dat je niet echt verbonden bent met je omgeving. Mensen of voorwerpen kunnen onwerkelijk aanvoelen. Het kan voelen alsof je in een droom zit of dat alles wazig is.  

4. Andere gespecificeerde dissociatieve stoornis (AGDS) 

Je hebt AGDS als je wel dissociatieve klachten hebt, maar deze niet precies passen bij een bepaald type dissociatieve stoornis. Het gaat dan om dissociatieve klachten die ook grote invloed hebben op het dagelijkse leven.  

5. Ongespecificeerde dissociatieve stoornis 

Je hebt een ongespecificeerde dissociatieve stoornis als er bijvoorbeeld niet genoeg informatie is voor een preciezere diagnose. Je ervaart wel klachten die horen bij een dissociatieve stoornis en deze hebben ook invloed op het dagelijkse leven.  

Hoe herken je een dissociatieve stoornis? 

Een dissociatieve stoornis is voor iedereen anders. Bij een dissociatieve stoornis horen namelijk verschillende klachten. Voorbeelden van klachten zijn: 

• Je vergeet dingen. Soms zijn dat kleine dingen, en soms belangrijke dingen.  
• De tijd lijkt heel snel of heel langzaam voor je te gaan. 
• Soms ben je heel goed in iets, maar op andere momenten voelt het alsof je het voor de allereerste keer doet. 
• Je hebt het gevoel dat je niet jezelf bent. Het voelt alsof je van buitenaf naar jezelf kijkt.  
• Je hebt het gevoel dat je er niet bij hoort. De omgeving en andere mensen voelen vreemd.   
• Je weet niet meer wie je echt bent. 
• Je hebt het gevoel dat je 2 of meerdere personen bent. Die personen voelen, denken en doen verschillende dingen.     
• Je hebt het gevoel in gevecht te zijn met jezelf. Je hebt het gevoel dat je tegelijk verschillende dingen wilt doen.  
• Je hoort stemmen in je hoofd. 
• Je hebt een onrustig of onveilig gevoel. Misschien heb je soms plotseling nare herinneringen aan dingen die in het verleden zijn gebeurd. Of voelt het alsof je die gebeurtenissen opnieuw meemaakt.   
• Je vlucht weg, in gedachten of in het echt. Soms gebeurt het dat je ergens naartoe gaat zonder dat je echt weet waarom. En later herinner je je soms niet eens meer dat dit is gebeurd. 

Als je een dissociatieve stoornis hebt, heb je vaak last van deze klachten. Je hebt hier al maanden of jaren last van. 

Over de klachten heb je geen controle. Dit betekent dat het gebeurt zonder dat je het kunt tegenhouden. Ook hebben de klachten invloed op je dagelijkse leven. Het kan bijvoorbeeld gevolgen hebben voor je werk, studie, andere activiteiten of in sociale relaties. Bijvoorbeeld doordat je soms niet goed weet wie je bent of dingen vergeet.  

Wat zijn oorzaken van een dissociatieve stoornis? 

Een dissociatieve stoornis kan ontstaan doordat je als kind iets heel erg vervelends hebt meegemaakt, waarvan je erg veel last blijft houden. Voorbeelden hiervan zijn lichamelijke of psychische mishandeling, seksueel misbruik, verwaarlozing of vluchten uit eigen land.  

Dissociatie als bescherming 

Als je iets vervelends meemaakt, kan het zijn dat je heftige gevoelens en pijn hebt. Je brein kan zich dan beschermen door zich te dissociëren. Door ‘los te raken’ van jezelf of de omgeving, voel je tijdelijk minder pijn of emoties. Of ben je minder bewust van wat er om je heen gebeurt.  

Als je als kind veel stressvolle en bedreigende situaties hebt meegemaakt, kan het zijn dat je jezelf met dissociaties hiertegen probeerde te beschermen. Op die momenten hielp het je om te dissociëren, waardoor het kan zijn dat je dit ook op andere momenten blijft doen. Zelfs als de situatie eigenlijk niet meer stressvol of bedreigend is. Daar kun je veel last van houden. Ook kun je er erg van in de war raken.  

Wat kun je zelf doen bij een dissociatieve stoornis? 

De volgende tips kunnen je helpen om beter met een dissociatieve stoornis om te gaan. Ook kunnen de tips je helpen om te voorkomen dat de klachten erger worden: 

• Maak tijd voor ontspanning. Het is goed om bezig te blijven met je dagelijkse activiteiten, maar wissel deze wel af met genoeg ontspanning. Deze ontspanningsoefening helpt je te ontspannen. 
• Zorg voor regelmaat in je dag. Ga elke dag rond dezelfde tijd naar bed en sta rond dezelfde tijd op. En eet op vaste tijden.  
• Ga naar buiten en beweeg. Neem bijvoorbeeld eens de fiets naar het werk. Of maak een wandeling (bijvoorbeeld met de app Ommetje). 
• Praat erover met familie en vrienden. Dat kan zorgen voor opluchting. Ook kunnen anderen je hierdoor beter begrijpen. En dat maakt het makkelijker om jou weer te helpen.  
• Zoek contact met lotgenoten. Misschien vind je het ook wel fijn om in contact te komen met mensen die hetzelfde meemaken. Dit kan bijvoorbeeld via Caleidoscoop. Zij organiseren onder andere wandelgroepen, gespreksgroepen en ontmoetingsdagen. 
• Vermijd alcohol of andere drugs. Dit kan de dissociatieve klachten erger maken. 
• Houd een dagboek bij. Dit kan helpen om te zien waardoor je meer of minder last hebt van je klachten.  
• Zoek hulp. Ga naar je huisarts als je je zorgen maakt of als je nadenkt over hulp.  

Bij Caleidscoop lees je nog meer tips. Ze delen de tips op in drie onderwerpen: contact met je lichaam, contact met je omgeving en contact met je binnenwereld. Dit zijn onderwerpen waar mensen met een dissociatieve stoornis vaak tegenaanlopen.  

Lees hier de tips voor deze drie onderwerpen

Hulp via telefoon, mail of chat 

• Mentaal Vitaal Info- en advieslijn: stel je vraag per telefoon (0900-1994, 10ct per minuut), chat of mail. De medewerkers van onze Info- en advieslijn zijn bereikbaar op werkdagen van 09:00 tot 12:00 en van 13:00 tot 17:00. Gratis terugbellen is ook mogelijk. Je hoeft niet te zeggen wie je bent.  
• Er zijn ook hulporganisaties die open zijn als wij gesloten zijn. Zo kun je altijd je verhaal kwijt of je vraag stellen.  
• Caleidoscoop is de landelijke vereniging voor mensen met een dissociatieve stoornis. Je kunt hier met mensen bellen of mailen die ervaring hebben met dissociaties. Ook als naaste kan je hier je vraag stellen.  

Welke behandelingen zijn er bij een dissociatieve stoornis? 

Maak een afspraak bij je huisarts als je denkt dat je een dissociatieve stoornis hebt. Een huisarts kan je dan doorverwijzen naar bijvoorbeeld een praktijkondersteuner, psycholoog of psychiater.  

Vervolgens kun je voor een dissociatieve stoornis een behandeling krijgen. Psychotherapie, EMDR of medicijnen zijn de bekendste vormen van behandeling. Een combinatie van deze behandelingen is ook mogelijk.  

Het verschilt per persoon hoelang een behandeling duurt.  

Psychotherapie: erover praten 

Bij psychotherapie praat je met een psychotherapeut over je dissociatieve stoornis. Je leert meer over hoe je de disassociaties kunt accepteren en begrijpen. En wat je helpt om er beter mee om te gaan. Bijvoorbeeld door te kijken naar wat je nog moet verwerken. Hierdoor kunnen je klachten minder worden. 

EMDR 

EMDR staat voor Eye Movement Desensitization and Reprocessing. EMDR is een vorm van psychotherapie voor psychische klachten die ontstaan zijn door een heftige gebeurtenis (trauma). Het doel van EMDR is dat het denken aan de heftige gebeurtenis minder emoties en spanning bij jou opwekt.  

Lees hier meer informatie over EMDR 

Medicijnen 

Er zijn geen medicijnen om van een dissociatieve stoornis af te komen. Wel kunnen medicijnen je helpen om sommige klachten van een dissociatieve stoornis te verminderen.  

Soms kunnen andere klachten ontstaan als reactie op een dissociatieve stoornis. Bijvoorbeeld slecht slapen of je onrustig voelen. Ook dan kunnen medicijnen soms helpen. 

Bespreek het gebruik van medicijnen altijd met de huisarts of andere behandelaar. Dit heeft te maken met het volgende: 

• Medicijnen kunnen soms de dissociaties erger maken 
• Medicijnen hebben vaak bijwerkingen 
• Soms gaan medicijnen niet goed samen met andere medicijnen 
• Het verschilt per persoon hoe iemand op medicijnen reageert 

Van een dissociatieve stoornis kun je herstellen 

Het herstel ziet er voor iedereen anders uit. Het kan zijn dat je dissociaties helemaal verdwijnen. Bijvoorbeeld als je nare ervaringen uit het verleden hebt verwerkt. Het kan ook dat de klachten minder worden, maar niet helemaal weggaan. Je leert dan de dissociatieve stoornis te accepteren en ermee om te gaan.  

Stopt je behandeling nadat je (gedeeltelijk) hersteld bent van de dissociatieve stoornis? Lees dan hier tips die na je behandeling handig zijn

Heb je een vraag?

Of wil je meer weten over de informatie op deze website? Stel (anoniem) je vraag per telefoon, chat of mail. Je hoeft ons niet te zeggen wie je bent.

Stel een vraag

The post Dissociatieve stoornis appeared first on Mentaal Vitaal.

Heb je last van slapeloosheid, stress of piekeren? En wil je daar wat aan doen? Dan zijn de oefeningen van ‘Snel beter in je vel’ iets voor jou. Eerder stonden deze oefeningen op een andere website van het Trimbos-instituut, maar nu staan ze op Mentaal Vitaal. Zo heb je nog steeds gratis directe toegang tot alle oefeningen van Snel beter in je vel. Hieronder lees je meer informatie over deze oefenserie en interventie.

Snel naar:

De onderdelen en doelen van Snel beter in je vel

De interventie bestaat uit drie onderdelen: Beter slapen, Minder stress en Minder piekeren. Elk onderdeel bevat meerdere oefeningen.

De oefeningen hebben als doel om beter te slapen, minder stress te hebben en minder te piekeren. Ze zijn op een bepaalde manier samengesteld, zodat ze kunnen helpen om deze klachten te verminderen. Ook kunnen de oefeningen helpen om depressieklachten te verminderen. 

Bekijk de onderdelen met bijbehorende oefeningen hieronder.

Slapen

Naar de oefeningen >

Stress

Naar de oefeningen >

Piekeren

Naar de oefeningen >

Bekijk alle

Naar alle oefeningen >

Voor wie zijn de oefeningen? 

De oefeningen zijn voor volwassenen van 18 jaar en ouder die last hebben van slapeloosheid, stress of piekeren en hier iets aan willen doen.  

Het is altijd goed om deze oefeningen te doen: of je nu net klachten ervaart, of als je er al langer last van hebt. Of als je ervoor wilt zorgen dat klachten wegblijven.  

De oefeningen zijn in het Nederlands.  

Hoe goed werken de oefeningen? 

Onderzoek laat zien dat de oefeningen goed helpen bij het verminderen van slapeloosheid, stress en piekerklachten. Verder is aangetoond dat de oefeningen depressieklachten kunnen verminderen.  

Veel professionals en deelnemers werkten al eerder met deze oefeningen. Zij beoordelen de oefeningen positief.  

Waarop zijn de oefeningen gebaseerd? 

De oefeningen helpen je om te kijken naar wat je denkt, voelt en doet. Je krijgt meer inzicht in je klachten. Vervolgens leer je hoe je de klachten kunt aanpakken of hoe je hiermee kunt omgaan.  

De aanpak is gebaseerd op technieken uit cognitieve gedragstherapie en ook op onderdelen van oplossingsgerichte therapie, mindfulness en positieve psychologie. Deze technieken en onderdelen werken goed bij klachten van slaapproblemen, stress en piekeren.  

Hoe ga je aan de slag met de oefeningen? 

Met de oefeningen ga je zelfstandig aan de slag. Gebruik de filter om de oefeningen bij een bepaald onderdeel (Beter slapen, Minder stress, Minder piekeren) te zien.  

We raden aan om alle oefeningen te doen die bij een bepaald onderdeel horen. Je leert dan welke oefeningen voor jou werken.  

Je kunt zelf de volgorde van de oefeningen bepalen. Ook kun je ze in eigen tempo uitvoeren en mag je ze zo vaak doen als je wilt. We raden aan om hiermee 3 weken of langer aan de slag te gaan.  

Kun je met meerdere onderdelen tegelijk aan de slag? 

Ja, dat kan. Zo kun je bijvoorbeeld kiezen om de oefeningen te doen die horen bij ‘Beter slapen’ en ‘Minder piekeren’. Omdat klachten als slecht slapen en piekeren met elkaar te maken kunnen hebben, kan het zijn dat sommige oefeningen bij beide onderdelen terugkomen.  

Hoe zien de oefeningen eruit? 

Per oefening verschilt het wat je moet doen. Bij sommige oefeningen vul je een vragenlijst in. Je krijgt daarna informatie op basis van jouw antwoorden. Ook krijg je soms een geluidsfragment te horen. Of je leest informatie en gaat bij jezelf na hoe jij hierover denkt en wat je wilt veranderen.  

Het is in handig om je antwoorden of de informatie op te schrijven.  

Wanneer kan ik verbetering verwachten? 

Het verschilt per onderdeel hoe snel je verbetering ziet. Als je alle oefeningen meerdere keren doet, kun je na enkele weken verbetering verwachten: 

• Beter slapen: uiterlijk na 6 weken; 
• Minder stress: uiterlijk na 3 weken; 
• Minder piekeren: uiterlijk na 4 weken. 

Merk je dat de oefeningen niet genoeg helpen? Of worden je klachten erger? Dan raden we aan om dit te bespreken met je huisarts. Je kunt ook contact opnemen met de Info- en advieslijn voor informatie, advies of ondersteuning.  

Heb je een vraag?

Of wil je meer weten over de informatie op deze website? Stel (anoniem) je vraag per telefoon, chat of mail. Je hoeft ons niet te zeggen wie je bent.

Stel een vraag

Ondersteuning van de Info- en advieslijn 

Heb je moeite met een bepaalde oefening? Wil je je resultaten bespreken of meer weten over wat je verder kunt doen bij slapeloosheid, stress of piekeren? Dan zijn wij er ook voor je. We bieden een luisterend oor, informatie, adviezen en ondersteuning. Neem contact op >  

Verwijzen naar Snel beter in je vel

Als organisatie of professional verwijzen naar de oefeningen van Snel beter in je vel?  

Je kunt verwijzen naar de oefeningen van Snel beter in je vel met deze link: https://www.mentaalvitaal.nl/oefenen/snel-beter-in-je-vel

De oefeningen kunnen helpen bij klachten als slecht slapen, stress en piekeren. De oefeningen kunnen ook helpen bij depressiepreventie. De oefeningen van Snel beter in je vel zijn dan ook gebaseerd op de ‘Klachtgerichte aanpak depressiepreventie’. 

Meer weten of hulp nodig bij de verwijzing? Neem contact met ons op > 

Verwees je op jouw website naar de website van Snel beter in je vel?  

Misschien heb je als organisatie of professional eerder verwezen naar de oefeningen van Snel beter in je vel. Dit kan nog steeds. Nu alle oefeningen op de website van Mentaal Vitaal staan, bestaat de website van Snel beter in je vel niet meer. Daarom raden we aan om de link en informatie aan te passen op jouw website. Je kunt de link veranderen naar: https://www.mentaalvitaal.nl/oefenen/snel-beter-in-je-vel

Meer weten of hulp nodig bij de verwijzing? Neem contact met ons op >  

The post Snel beter in je vel appeared first on Mentaal Vitaal.

Per jaar krijgen ongeveer 3.000 Nederlanders voor het eerst een psychose. Als je een psychose hebt, maak je de werkelijkheid op een andere manier mee. Hallucinaties, wanen, verwarde gedachten en verward gedrag zijn symptomen die het meest voorkomen bij een psychose. Het is belangrijk om bij een psychose professionele hulp te zoeken. Dan kunnen de symptomen minder worden en is er een grotere kans op herstel.

Snel naar:

Wat is een psychose?

Als je een psychose hebt, maak je de werkelijkheid op een andere manier mee. Je hebt dan moeite om te onderscheiden wat echt is en wat niet.

Het kan betekenen dat je dingen ziet, hoort, ruikt, proeft of voelt die er eigenlijk niet zijn. Dit noemen we hallucinaties. Ook kun je bepaalde ideeën hebben die niet kloppen met de werkelijkheid. Dit noemen we wanen. Verwarde gedachten en verward gedrag komen ook voor. Je hebt bijvoorbeeld moeite om je gedachten logisch te ordenen. Of wat je doet, past niet helemaal bij wat er om je heen gebeurt.

De eerste psychose ontstaat meestal tussen het 18de en 25ste jaar. Een psychose duurt meestal een paar dagen tot een paar maanden. Sommige mensen krijgen één psychose in hun leven. Anderen krijgen vaker psychosen.

Wat zijn de symptomen van een psychose?

Een psychose kan opeens ontstaan, maar meestal begint het langzaam. Je kan dan al symptomen hebben voordat een psychose begint. Hieronder lees je wat de eerste signalen van een psychose kunnen zijn.

Eerste signalen van een psychose

• Concentratieproblemen
• Prikkelbaarheid
• Slaapproblemen
• Angst
• Afsluiten voor anderen
• Achterdocht (denken dat anderen slechte bedoelingen hebben, zonder dat daar een reden voor is)
• Bijzondere dingen waarnemen
• Minder goed functioneren

Deze symptomen duren soms enkele weken, maar kunnen ook langer duren. Soms verdwijnen de symptomen. Maar soms gaat het over in een psychose. De symptomen van een psychose bespreken we hieronder.

Symptomen van een psychose

Hallucinaties

Bij een psychose kunnen hallucinaties voorkomen. Als je hallucineert, hoor, zie, voel, ruik of proef je dingen die er niet zijn. De meeste mensen met een psychose horen stemmen of zien beelden die er niet zijn.

Wanen

Wanen kunnen ook horen bij een psychose. Wanen zijn ideeën of overtuigingen die niet kloppen.

Een voorbeeld van zo’n idee is dat je denkt dat anderen je kwaad willen doen. Je hebt bijvoorbeeld het idee dat mensen je achtervolgen of willen vergiftigen. Of je gelooft dat bepaalde dingen, zoals nieuwsberichten, speciaal voor jou bedoeld zijn. Het kan ook zijn dat je denkt dat je speciale krachten of eigenschappen hebt. Zoals het idee dat je een boodschapper van God bent of een belangrijke taak in het leven hebt.

Verward denken en verward gedrag

Verward denken en verward gedrag zijn andere kenmerken van een psychose. Je hebt bijvoorbeeld moeite om je gedachten goed te ordenen. Ook kun je veel praten zonder een duidelijke reden, en vaak ineens van het ene onderwerp naar het andere springen. Soms herhaal je wat anderen zeggen. Het kan ook zijn dat je niet reageert op de omgeving.

Ook kunnen emoties onvoorspelbaar zijn. Dit betekent dat je emoties kan laten zien die niet passen bij de situatie. Bijvoorbeeld lachen tijdens een begrafenis of serieus gesprek. Of huilen, boos worden, of je angstig voelen, zonder dat daar een reden voor is.

Andere symptomen

Naast de symptomen hierboven, kun je ook andere symptomen hebben. De symptomen hieronder zien we ook bij mensen bij een psychose:

• Minder actief zijn om met dingen te beginnen (initiatief tonen)
• Minder motivatie
• Weinig energie hebben
• Zich vaak terugtrekken
• Afgevlakte emoties
• Een verstoord dag- en nachtritme (‘s nachts wakker zijn en overdag slapen bijvoorbeeld)
• Weinig praten
• Angst
• Erg somber of juist erg blij zijn (manie)
• Concentratieproblemen

Twijfel je of je symptomen van een psychose hebt? Doe dan de psychose test van Youz. Deze test stelt géén diagnose. Maar geeft situaties en symptomen weer die te maken kunnen hebben met een psychose.

Symptomen van een psychose horen soms bij een psychische aandoening

Symptomen van een psychose kunnen horen bij een psychische aandoening, zoals schizofrenie, een depressie of bipolaire stoornis.

Maar een psychose kan ook op zichzelf staan. Dit betekent dat je een psychose kan hebben zonder dat er sprake is van een psychische aandoening. 

Wat zijn de oorzaken van een psychose?

Een psychose kan verschillende oorzaken hebben. Vaak gaat het om een combinatie van meerdere oorzaken. Zoals erfelijke aanleg en vervelende gebeurtenissen die je meemaakt.

Erfelijkheid

Als psychosen in je familie voorkomen, is de kans groter dat je ook een psychose kunt krijgen. Ook is de kans op een psychose groter als een bipolaire stoornis, schizofrenie of ernstige depressie in je familie voorkomt.

Je bent dan gevoeliger voor het ontwikkelen van een psychose. Dit noemen we psychosegevoeligheid.

Omgeving en gebeurtenissen in het leven

De omgeving en gebeurtenissen in het leven kunnen er ook voor zorgen dat een psychose ontstaat. Voorbeelden hiervan zijn:

• Problemen tijdens de geboorte
• Traumatische ervaringen (zoals misbruik, mishandeling of gepest worden)
• Opgroeien in een grote stad
• Het verlies van een belangrijk persoon
• Het gebruik van drugs. Door blowen kun je bijvoorbeeld in een directe psychose raken. Maar ook het gebruik van andere middelen kan een psychose uitlokken.
• Vrouwen kunnen kort na de zwangerschap een postpartum psychose krijgen. Dit noemen we een kraambedpsychose.
• Sommige medicijnen kunnen psychotische symptomen uitlokken. Zoals bepaalde medicijnen die worden voorgeschreven bij MS, de ziekte van Parkinson of migraine. 

Lichamelijke aandoeningen

Bij sommige lichamelijke aandoeningen kun je ineens symptomen krijgen die ook bij een psychose horen, zoals hallucinaties of wanen. Bijvoorbeeld bij een blaas- of urineweginfectie of een longontsteking. Vooral op oudere leeftijd na een operatie kan dit voorkomen. Dit heet een delier en is niet hetzelfde als een psychose.

Tips om een psychose te voorkomen of door te komen

Als je goed voor jezelf zorgt, voel je je beter en is de kans kleiner dat je een psychose krijgt. Maar ook als je een psychose hebt, kun je dingen doen om je beter te voelen. We geven je hieronder tips.

Verminder stress

Het is altijd een goed idee om stress te verminderen. Stress gaat vaak vooraf aan een psychose. Ook tijdens een psychose is het goed om stress onder controle te houden. Neem genoeg rust en bekijk wat je kunt doen om te ontspannen.

In stressvolle situaties kun je ook deze oefeningen doen:

Ontspannen op mijn manier

Ontdek hoe je kunt ontspannen.

Ademhalen

Je richt je aandacht op je ademhaling.

Energie in balans

Doe dingen die je energie geven.

Vermijd alcohol en drugs

Alcohol- en drugsgebruik kunnen een psychose veroorzaken. Ook kunnen alcohol en drugs een psychose erger maken.

Je kunt hulp krijgen om te minderen of te stoppen met alcohol en drugs. Bekijk alcoholinfo.nl en drugsinfo.nl voor meer informatie en hulp.

Zorg goed voor jezelf

Eet gezond, slaap genoeg en beweeg regelmatig. Zorg ook voor regelmaat en structuur. Probeer op dezelfde tijden op te staan en te gaan slapen en eet op vaste momenten.

Sociale steun

Praat met familie en vrienden. Goede relaties kunnen stress verminderen en je helpen met problemen om te gaan.

Herken de eerste signalen van een psychose

Het is belangrijk om de eerste signalen zo vroeg mogelijk te herkennen. Zo kun je op tijd professionele hulp vragen.

Lees ook Wat kun je zelf doen bij een psychose op Psychosenet.nl

Welke behandelingen zijn er bij een psychose?

Als je een psychose hebt, is het heel belangrijk om snel hulp te krijgen. Dan zullen symptomen van een psychose sneller afnemen. En kun je weer je dagelijkse dingen doen.

Eerst maak je een afspraak bij de huisarts. Een huisarts kan je vervolgens doorverwijzen naar een psychiater. Die kijkt met jou welke behandeling voor jou het beste is en stelt een behandelplan op. Er zijn verschillende soorten behandelingen. Daarover vertellen we hieronder meer.

Als je meteen hulp nodig hebt, neemt de huisarts contact op met de crisisdienst van een ggz-centrum. De crisisdienst kan dan naar jou komen en de behandeling thuis geven. Soms lukt het niet thuis. Dan begint de behandeling in het ziekenhuis of in een ggz-centrum.

Psycho-educatie

Bij psycho-educatie krijg je meer uitleg over je psychische klachten. Hierdoor begrijp je beter wat er met je gebeurt. En leer je er beter mee om te gaan.

Ook bij Psychosenet en Anoiksis vind je meer informatie.

Cognitieve gedragstherapie

Vaak krijg je ook cognitieve gedragstherapie. Je hebt dan gesprekken met je behandelaar waarin je vertelt over wat je hebt meegemaakt en hoe dat voor jou voelt. Samen onderzoeken jullie ook hoe deze ervaringen invloed hebben op je gevoelens en gedrag.

Cognitieve therapie helpt om meer controle te krijgen over je ervaringen en je negatieve gedachten te verminderen. Hierdoor kunnen de symptomen van een psychose minder worden. Ook leer je beter met je ervaringen om te gaan.

Medicijnen

Medicijnen zijn vaak een belangrijk onderdeel van de behandeling. Antipsychotica zijn medicijnen die meestal goed werken om de symptomen van een psychose onder controle te krijgen. Ze helpen ook om te voorkomen dat deze symptomen terugkomen.

Er zijn meer dan 15 soorten antipsychotica die de arts kan voorschrijven. Welk antipsychoticum je krijgt, hangt af van verschillende dingen. Zoals hoe goed het bij jou werkt, de bijwerkingen, wat je zelf wilt en je gezondheid.

Een psychiater praat samen met jou over het beginnen, doorgaan of afbouwen van medicijnen. Lees meer over medicijnen bij een psychose op Thuisarts.nl

Andere vormen van hulp

Ook kunnen andere vormen van hulp helpen. Voorbeelden hiervan zijn:

• Contact met mensen die in dezelfde soort situatie zitten. Dit noemen we lotgenotencontact.
• Hulp bij school of werk. Zoals cognitieve remediatietraining (CRT) om je te helpen bij denkproblemen. Of Cognitieve Adaptatie Training voor het beter plannen en uitvoeren van taken.
• Hulp om in contact te komen met anderen. Dit noemen we een sociale vaardigheidstraining.

Ook is het belangrijk om onderliggende oorzaken aan te pakken, zoals trauma’s of ongezond leven. Hiervoor kun je ook een behandeling krijgen.

Van een psychose kun je herstellen

Van een psychose kun je herstellen. Herstel houdt in dat de symptomen van een psychose minder worden of overgaan. Het betekent ook dat je ervaringen leert verwerken, je leven weer oppakt en een zinvolle manier van leven vindt. Familie en vrienden zijn hierbij erg belangrijk en kunnen je ondersteunen.

Fases van herstel

Het herstel verschilt voor iedereen. Vaak bestaat het uit verschillende fasen. Hier lees je daar meer over. Een behandelaar kan je hier ook meer informatie over geven.

Signaleringsplan

Het kan zijn dat je maar één keer een psychose krijgt. Maar het kan ook nog een keer gebeuren. Daarom stel je samen met je behandelaar een signaleringsplan op. Een signaleringsplan helpt je om signalen van een volgende psychose te herkennen. Zo kun je meteen actie ondernemen als je opnieuw een psychose krijgt.  

Zingeving

Misschien heb je door je ervaringen vragen over het leven of werd je je op een andere manier bewust van dingen. Bijvoorbeeld: waar word ik blij van? Wat motiveert je? Wat vind ik echt belangrijk? Praat hierover met mensen om je heen, een geestelijk verzorger of met een behandelaar. Of lees hier meer over op deze pagina over zingeving.

The post Psychose appeared first on Mentaal Vitaal.

The post Leer meer over slaap appeared first on Mentaal Vitaal.

Wat is systeemtherapie? 

Systeemtherapie is een vorm van psychologische behandeling. Het idee achter deze behandeling is dat psychische problemen meestal niet op zichzelf staan. Dit betekent dat er bij psychische problemen vaak ook andere dingen meespelen. Zoals hoe je leeft en hoe je met andere mensen omgaat. Dit noemen we ook wel ‘het systeem’.  Door ‘het systeem’ beter te begrijpen, en zo nodig aan te passen, kun je de psychische problemen oplossen.  

Bij systeemtherapie zijn daarom ook belangrijke mensen uit je naaste omgeving betrokken. Dit kunnen je partner, ouders, broers/zussen, kinderen, vrienden of collega’s zijn.  

Hoe werkt systeemtherapie?

Bij systeemtherapie kijkt de systeemtherapeut niet alleen naar jou als persoon, maar ook naar hoe je met andere mensen omgaat. Zoals met mensen binnen je gezin, familie of vriendengroep. Soms komen deze mensen mee naar de gesprekken met jou en de systeemtherapeut.  

Het doel van de systeemtherapie is elkaar beter te begrijpen, elkaar meer te kunnen steunen en samen te zoeken naar oplossingen.  

Voor wie is systeemtherapie?  

Systeemtherapie kan jou helpen als je vaker dezelfde problemen ervaart met belangrijke mensen om je heen. Deze problemen kunnen negatieve gevolgen hebben, zoals ruzie.  

Het kan dan goed zijn om de ander te betrekken bij de behandeling. Je vormt door de therapie opnieuw een team met de belangrijke mensen uit je omgeving, waarbij iedereen weet hoe je goed met elkaar om kunt gaan.  

Hieronder noemen we voorbeelden waarbij systeemtherapie kan helpen:  

• Je hebt een gokverslaving en je ontvangt geld van je moeder. Zij helpt je op die manier onbedoeld met je verslaving. Om de verslaving te doorbreken, is het goed je moeder te betrekken bij de behandeling. 
• Je bent een puber die het niet eens is met de opvoeding thuis. Je moeder is strenger dan je vader. Door je ouders te betrekken bij de behandeling, kunnen ze samen een duidelijke boodschap geven aan jou.  
• Je voelt je somber. Je bent gewend dat iedereen in jouw huis zijn eigen gang gaat en niet echt met elkaar praat. Het kan helpen je gezinsleden bij de behandeling te betrekken zodat dat zij je meer kunnen steunen.   
• Je ouders zijn gescheiden en je vader heeft een nieuwe relatie. Tijdens therapie kijk je hoe iedereen een plek heeft en zich gehoord voelt.  

Hoe ziet de behandeling van systeemtherapie eruit? 

Samen met de belangrijke mensen uit jouw omgeving voer je gesprekken. Dit gebeurt alleen met jouw toestemming en na overleg. Je kunt aangeven dat bepaalde dingen vertrouwelijk zijn. En dat bepaalde dingen niet met anderen gedeeld hoeven te worden.  

Systeemtherapie gebeurt onder begeleiding van een systeemtherapeut. De therapeut probeert eerst duidelijk te krijgen hoe de relaties in elkaar zitten. Vervolgens onderzoeken jullie samen de problemen: hoe zijn ze ontstaan en op welke manier hebben ze invloed op jullie? Daarna kijken jullie naar wat er moet veranderen om de relatie te verbeteren. Hierbij kijk je samen naar de positieve eigenschappen van iedereen en naar betere manieren om met elkaar te praten.   

Hoelang duurt systeemtherapie? 

Hoelang systeemtherapie duurt, verschilt per persoon. Het hangt af van wat je wilt bereiken en hoe ingewikkeld je problemen zijn. Sommige mensen hebben een paar gesprekken nodig, anderen wat meer. De systeemtherapeut bespreekt samen met jou wat gewenst is.  

The post Systeemtherapie appeared first on Mentaal Vitaal.