Opvoeden als je zelf psychische of verslavingsproblemen hebt

Iedereen kan psychische of verslavingsproblemen krijgen, ook ouders. In Nederland leven 671.000 ouders met psychische problemen of een verslaving aan alcohol of drugs. Kinderen opvoeden kan dan extra uitdagend zijn. Dat is heel begrijpelijk en daar hoef je je niet voor te schamen. Hieronder leggen we uit waar je tips kunt vinden.

KOPP/KOV

KOPP staat voor Kinderen van Ouders met Psychische Problemen. Daarbij kun je bijvoorbeeld denken aan depressie, angst, burn-out, autisme of een psychose. KOV staat voor Kinderen van Ouders met Verslavingsproblemen. 

Signalen bij je kind

In het leven van een kind zijn de ouders de belangrijkste mensen. Als het een periode minder goed gaat met hun ouder, merken ze dat. Hoe klein ze ook zijn en hoe weinig ze nog begrijpen van wat er precies aan de hand is, ze voelen dat er iets aan de hand is. Vaak laten kinderen dan zien dat ze zich zorgen maken of dat ze niet goed begrijpen wat er gebeurt. Ze kunnen bijvoorbeeld veel huilen, moeite hebben met slapen, snel boos en druk worden of zich juist afzonderen. Sommige kinderen nemen extra taken op in het huishouden en komen dan niet genoeg toe aan spelen of vrienden. Wat extra aandacht van hun ouder helpt. Even polsen hoe het gaat, een luisterend oor, antwoord op hun vragen en lieve woorden of een knuffel kunnen veel betekenen. Ook als je geen zorgelijke signalen bij je kind opmerkt, is het belangrijk om over de thuissituatie te praten.

Tips voor ouders

Alle ouders willen dat hun kind het fijn heeft thuis. Als je psychische problemen of een verslaving hebt, dan kan het lastiger zijn om daar ook voor te zorgen. En natuurlijk loopt elke ouder tegen vragen en onzekerheden op. Deze tips kunnen behulpzaam zijn:

• Een vaste gang van zaken: Voor kinderen betekent regelmaat zoiets als rust en veiligheid. Als er thuis problemen zijn, geeft het kinderen een vertrouwd gevoel als sommige dingen gewoon doorgaan.
• Een vertrouwenspersoon voor je kind: Vaak hebben kinderen behoefte om met iemand anders te praten over hun vragen of zorgen. Bedenk samen met je kind wie de vertrouwenspersoon kan zijn. Dat kan veel steun geven. Laat je kind weten dat jij het goed vindt als hij of zij met deze persoon praat over jou en over thuis.
• Anderen erbij betrekken: Eis niet van jezelf dat je alles alleen moet kunnen. Anderen kunnen bijspringen en willen dat vaak ook graag doen. Dit kan een familielid, vriend of hulpverlener zijn. 
• Meer tips? Ga naar de website Kopopouders of lees de informatieboekjes Een knipoog en een Knuffel of Mentaal klaar voor je baby (voor aanstaande en nieuwe ouders).

Boekjes voor ouders en kinderen

In onze reeks informatieboekjes voor KOPP/KOV-kinderen en ouders vind je handige tips van hulpverleners en ervaringsverhalen van andere gezinnen. Ze staan vol met informatie, extra website en interactieve opdrachten voor de kinderen. De reeks bestaat uit twee voorleesboekjes, twee boekjes voor kinderen en jongeren om zelf te lezen en twee boekjes voor (toekomstige) ouders. Daarnaast bestaan er 16 informatiekaarten met uitleg voor kinderen over verschillende soorten psychische klachten of verslavingen van hun ouder. De boekjes en informatiekaarten zijn gratis te downloaden én voor de kostprijs hier te bestellen.

Hulp voor jou zelf en/of jouw kind

Je kan op verschillende plaatsen terecht voor hulp of advies. Vaak is dat dicht in de buurt. Bijvoorbeeld bij het consultatiebureau, het wijkteam, de POH-GGZ (praktijkondersteuner binnen de huisartsenpraktijk) of bij preventieafdelingen van de ggz-instelling of instelling voor Verslavingszorg. Zo bestaan er speciale KOPP/KOV-groepen voor ouders en kinderen van verschillende leeftijden. De huisarts kan je in contact brengen en met je meedenken. 

Lees meer over wat hulpverleners kunnen betekenen in de Richtlijn KOPP/KOV – info voor ouders. 

Websites en online hulp voor ouders en jongeren

• KopOpOuders is er specifiek voor ouders die last hebben van psychische problemen of een verslaving, en hun partner. Je vindt hier aanvullende informatie, diverse online cursussen en een emailservice waarmee je als ouder kosteloos en anoniem ondersteuning kunt krijgen.
• KOPPsupport geeft informatie voor, over en door jongeren (16+) met een ouder met psychische problemen of een verslaving. Hier staan tips en verhalen van andere jongeren en een heleboel filmpjes. Ook als je kind jonger is, kan hij of zij een kijkje nemen.
• Helderopvoeden.nl geeft betrouwbare informatie en adviezen over opvoeding en middelengebruik. Je kunt er terecht als je meer wilt weten over hoe je om kunt gaan met opgroeiende kinderen en alle verleidingen die ze tegenkomen.
• Sterker Vooruit is een online cursus voor volwassenen die zijn opgegroeid met een ouder met psychische of verslavingsproblemen. De cursus biedt (h)erkenning en inzicht in de relatie tussen je gezin van herkomst en de problemen waar je nu tegenaan loopt. Ook leer je wat je kunt doen om je sterker te voelen. Je kunt deze cursus zelf doen of in overleg met je hulpverlener.