Alles over ADHD

ADHD (Attention-Deficit Hyperactivity Disorder) is een psychische aandoening. In het Nederlands noemen we dit een aandachtstekort/hyperactiviteitstoornis. Iemand met ADHD heeft moeite om de aandacht ergens bij te houden, is druk of doet dingen zonder erbij na te denken. Daar kan iemand in het dagelijks leven veel last van hebben. Bijvoorbeeld op school of op het werk. Hieronder lees je meer over wat ADHD is, welke symptomen erbij horen en hoe je ermee om kunt gaan.  

Hoeveel mensen hebben ADHD? 

3,6% van de volwassen Nederlanders had als kind ADHD. Dit blijkt uit de NEMESIS-3 studie van het Trimbos-instituut.

ADHD komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen. Het gaat om 4,3% van de volwassen mannen en 3% van de volwassen vrouwen die als kind ADHD hadden. 

Dat er minder vrouwen zijn met ADHD, kan komen doordat ADHD bij vrouwen minder vaak wordt herkend.  

Lees hier meer over op de pagina ADHD bij meisjes en vrouwen >

Ook volwassenen kunnen ADHD hebben  

ADHD wordt vaak op jonge leeftijd vastgesteld. Dit betekent niet dat alleen kinderen ADHD kunnen hebben. 9 op de 10 kinderen met ADHD, heeft ook ADHD op volwassen leeftijd.

ADHD kan ook pas worden ontdekt als je volwassen bent. Alleen is het dan lastiger om vast te stellen. Dit kan komen doordat: 

• Symptomen van ADHD kunnen horen bij een andere aandoening, zoals een depressie.
• Sommige symptomen minder zijn geworden.
• Je hebt met de symptomen leren omgaan. Of je hebt je leven erop aangepast.

Soorten ADHD en symptomen 

Belangrijke symptomen van ADHD zijn aandachtsproblemen, hyperactiviteit en impulsiviteit. Maar niet iedereen ervaart dezelfde symptomen. Of heeft er evenveel last van. Ook kunnen de symptomen tijdens het leven veranderen.

Welke symptomen iemand heeft, hangt af van het soort ADHD. Er zijn namelijk drie soorten ADHD: 

ADHD en andere psychische aandoeningen 

ADHD gaat vaak samen met klachten van andere psychische aandoeningen. Zo hebben mensen met ADHD vaker te maken met klachten van autisme, borderline, een depressie, angststoornis of een gedragsstoornis. Ook kan iemand met ADHD gevoeliger zijn voor verslaving. Kinderen met ADHD kunnen ook last hebben van agressie en leerproblemen.  

Denk je dat je ADHD hebt?

Maak dan een afspraak bij je huisarts. Als de huisarts denkt dat je ADHD hebt, ga je naar een kinderarts, psycholoog of psychiater die je vragen stelt. Die kijkt vervolgens naar:

• Symptomen: iemand heeft 6 of meer symptomen die horen bij aandachtstekort, hyperactiviteit/impulsiviteit of beide; 
• Leeftijd: de symptomen waren al aanwezig voor het 12^e jaar;  
• Omgeving: de symptomen komen voor in 2 of meer omgevingen. Bijvoorbeeld thuis, op school, op het werk en bij familie of vrienden; 
• De symptomen die horen bij ADHD kunnen zorgen voor problemen in het dagelijks leven. Het niet lukt bijvoorbeeld niet om je (vrijwilligers)werk, school of huishouden te blijven doen.  
• De symptomen komen niet door een andere aandoening, zoals een depressie.   

Hoe ontstaat ADHD?

ADHD ontstaat door een combinatie van verschillende factoren, zoals erfelijkheid, veranderingen in de hersenen en de omgeving.  

Erfelijkheid 

ADHD is voor een groot deel erfelijk. Dit betekent dat je ouders ADHD aan je kunnen doorgeven via de genen. Als één van je ouders ADHD heeft, is er dus een kans dat jij ook ADHD hebt.  

Dit betekent niet dat het zeker is dat je ADHD hebt als één van je ouders het heeft. Als je ADHD hebt, hoeft het ook niet te betekenen dat je precies dezelfde soort ADHD hebt als een van je ouders. 

In de hersenen 

Het brein van iemand met ADHD verwerkt prikkels en informatie anders dan mensen zonder ADHD.

Omgeving 

Invloeden van buitenaf kunnen zorgen voor een grotere kans op ADHD. Zwangere vrouwen die veel stress hebben, een hoge bloeddruk hebben, roken of alcohol drinken, lopen meer risico op een baby met ADHD. Kinderen die te vroeg of te licht geboren worden, hebben ook meer kans op ADHD.  

Ook kan de omgeving ervoor zorgen dat iemand minder goed om kan gaan met ADHD. Bijvoorbeeld door negatieve ervaringen uit de jeugd of stress in het gezin.  

Wat zijn de gevolgen van ADHD?

We spreken onder andere van ADHD als je je dagelijkse dingen niet meer goed kunt doen. Dit brengt nadelige gevolgen met zich mee, bijvoorbeeld op school of op het werk. Ook kan iemand met ADHD last hebben van lichamelijke en mentale problemen.

Maar het is ook goed om te weten dat het hebben van ADHD positieve gevolgen met zich meebrengt. Mensen met ADHD hebben veel energie, zijn erg creatief, durven risico’s te nemen en geven niet snel op.  

ADHD brengt dus uitdagingen en sterke kanten met zich mee. Door ADHD op de juiste manier te begrijpen en ermee om te gaan, kunnen de negatieve gevolgen van ADHD zoveel mogelijk verminderd worden.  

Wat kun je zelf doen bij ADHD?  

ADHD kan je flink in de weg zitten. Gelukkig kun je goed leren omgaan met de klachten die passen bij ADHD. Ontdek wat voor jou werkt. En overleg dit samen met je omgeving.

• Lees en leer zoveel mogelijk over ADHD. Vertel de mensen die belangrijk voor je zijn erover. 
• Probeer de symptomen te herkennen. Zo ontdek je wat de invloed van ADHD is op je leven. Dat geeft grip. 
• Zorg voor zo min mogelijk afleiding. Kijk of je je huiswerk en werkplek zo kunt inrichten dat je niet snel afgeleid raakt. Zet je telefoon bijvoorbeeld een tijdje op stil of uit. 
• Zorg voor ritme. Denk hierbij aan altijd rond dezelfde tijden opstaan, eten en naar bed gaan.
• Leg je spullen op dezelfde plek.  
• Zet in je agenda wat je moet doen en hoe lang die activiteiten duren.  
• Vraag hulp. ADHD moet je zelf aanpakken, maar vrienden, familie en hulpverleners kunnen je wel steunen. Betrek ze erbij.  
• Beweeg voldoende. Uit onderzoek blijkt dat volwassenen met ADHD hierdoor meer rust ervaren bij het doen van andere taken.  
• Het kan helpen om in contact te komen met anderen die ook ADHD hebben. Er zijn bijvoorbeeld ADHD cafés en online vragenuurtjes. 

Hulp via telefoon, mail of chat 

• Heb je specifieke vragen over ADHD, of wil je advies in de zoektocht naar de juiste hulp? Vereniging Impuls en Woortblind heeft contactpersonen die je kunt bellen of mailen. 
• Mentaal Vitaal Infolijn: stel (anoniem) je vraag per telefoon (0900-1994, 10ct per minuut), chat of mail. De deskundige medewerkers van onze infolijn zitten voor je klaar op werkdagen van 09.00 tot 17.00. We kunnen je ook (gratis) terugbellen. Neem contact met ons op. 
• Er zijn ook hulporganisaties waar je terecht kunt buiten onze werktijden. Zo kun je altijd je verhaal kwijt of je vraag stellen.  

Hoe ziet de behandeling van ADHD eruit? 

ADHD kan op verschillende manieren behandeld worden. De soort behandeling hangt af van de leeftijd, de symptomen en de ernst van de symptomen. Ook wordt er gekeken of iemand met ADHD gedragsproblemen of een andere psychische aandoening heeft. De behandelingen worden altijd goed besproken om te kijken wat het beste voor iemand werkt.  

Psycho-educatie 

De behandeling van ADHD begint vaak met psycho-educatie en wordt regelmatig herhaald. Psycho-educatie betekent dat je meer leert over wat ADHD betekent, de gevolgen en de verschillende soorten behandelingen. Hierdoor begrijp je beter wat ADHD is en hoe je ermee omgaat.

Psycho-educatie kan op verschillende manieren worden gegeven. Bijvoorbeeld in een persoonlijk gesprek met een psycholoog of psychiater, of met groepstrainingen. 

Adviezen 

Naast psycho-educatie krijg je ook advies over aanpassingen in je omgeving. Bijvoorbeeld op school of het werk. Bij kinderen en jongeren worden de ouders en leerkrachten hier vaak bij betrokken. Ouders kunnen kinderen bijvoorbeeld helpen om alles op een vaste manier te doen. Leerkrachten kunnen bijvoorbeeld zorgen voor een rustige plek in de klas, een vast schema om te leren of huiswerkbegeleiding. 

Wat als dat niet genoeg is?  

Als psycho-educatie en adviezen niet genoeg zijn én de ADHD ernstig is, is er meestal een behandeling nodig. Dit gaat bijvoorbeeld om oudertraining, vaardigheidstraining of cognitieve gedragstherapie. Of je krijgt medicijnen.

Als deze behandeling niet voor het gewenste resultaat zorgt, krijg je een combinatie van therapie en medicijnen. Tussendoor wordt steeds beoordeeld hoe het gaat. En met welke vorm van behandeling iemand verder gaat.

Ouder- en/of leerkrachttraining 

Bij deze trainingen leren ouders of leerkrachten hoe een kind met ADHD ander gedrag kan aanleren. Ze leren hoe het positieve gedrag versterkt wordt. Bijvoorbeeld door het geven van complimenten en positieve aandacht. Ook leren ze hoe ze ongewenst gedrag kunnen verminderen. Bijvoorbeeld door dit gedrag te negeren.

Vaardigheidstraining

Bij een vaardigheidstraining verbeter je bepaalde vaardigheden die je moeilijk vindt als je ADHD hebt. Je leert hoe je met dagelijkse uitdagingen omgaat en hoe je je symptomen vermindert. Zoals het plannen van taken, het organiseren van activiteiten en het omgaan met prikkels.

Cognitieve gedragstherapie 

Cognitieve gedragstherapie is een psychologische behandeling. Je krijgt hierbij inzicht in de invloed van je gedachten op je gedrag. Bij ADHD wordt dit gebruikt om beter om te gaan met de symptomen en gevolgen.  

Je leert bijvoorbeeld hoe je:

• Beter kunt plannen en organiseren
• Omgaat met sociale en emotionele problemen
• Meer kunt ontspannen
• Sterke kanten kunt gebruiken

Cognitieve gedragstherapie helpt vaak ook als mensen met ADHD andere problemen ervaren, zoals slaapproblemen of verslaving.  

Medicijnen 

Medicijnen kunnen helpen om onrust, impulsiviteit en concentratieproblemen te verminderen. Bekende merken van medicijnen voor ADHD zijn Ritalin of Concerta.

Er wordt van tevoren goed besproken hoe je de medicijnen moet gebruiken. Bij kinderen jonger dan 6 jaar worden meestal geen medicijnen voorgeschreven.  

Combinatietherapie 

Een combinatiebehandeling bestaat uit psychotherapie én medicijnen. Je krijgt combinatietherapie als een eerdere behandeling niet het gewenste resultaat laat zien. Vaak krijgt iemand combinatietherapie bij ernstige vormen van ADHD. Of als je naast ADHD nog een andere psychische aandoening hebt.  

Coaching 

Naast een behandeling is het soms nodig dat je begeleiding krijgt. Je krijgt dan bijvoorbeeld hulp:

• In het gezin (huishouden en opvoeding)
• Bij het goed organiseren van school en werk
• Bij het omgaan met geld