Burn-out: wat je moet weten

Als je te lang last hebt van stress en je lijf zich niet kan herstellen van stress, kun je een burn-out krijgen. Je ‘reserves’ zijn dan op en je lichaam en geest zijn uitgeput.

Een burn-out heeft vaak met het werk te maken, maar dat hoeft niet. Het kan ook ontstaan door andere gebeurtenissen die stress opleveren. Bijvoorbeeld als je zorgt voor een familielid of vriend die ziek is, een zware en drukke studie doet, of al een tijdje veel geldzorgen hebt. Hieronder lees je meer over hoe je kunt herkennen of je een burn-out hebt, over de oorzaken en wat je kunt doen bij een burn-out.

Ben ik overspannen of heb ik een burn-out?

Wanneer je overspannen bent, kan dit overgaan in een burn-out. In een eerdere fase van overspannenheid raakt je energie op en heb je moeite om alles goed te doen. Ook heb je vaak al last van lichamelijke klachten. Maar je herstelt nog wel iedere keer. En door er iets aan te doen, kun je een burn-out voorkomen.

Hier lees je meer over overspannenheid, en het verschil met een burn-out.

Symptomen en klachten burn-out

Het helpt als je de symptomen van een burn-out herkent. Bij overspanning of burn-out kun je last hebben van verschillende klachten:

• Moeheid
• Piekeren
• Concentratieproblemen en/of vergeetachtigheid
• Emotioneel niet in evenwicht; je voelt je bijvoorbeeld vaak ineens boos, verdrietig of onzeker
• Prikkelbaarheid
• Niet tegen drukte en/of herrie kunnen
• Onrustig en/of je gejaagd voelen
• Lichamelijke klachten zoals hoofdpijn, duizeligheid, maagpijn en spierpijn
• Slaapproblemen

Ook kun je je machteloos voelen of heb je het gevoel de controle te verliezen. Een arts zal je ‘overspannen’ vinden als je minimaal drie van deze klachten hebt en als je problemen hebt om goed te werken of in je sociale leven. Ook moeten de klachten niet komen door een andere psychische stoornis.

Bij een burn-out ben je overspannen en duren de klachten al langer dan zes maanden. Je voelt je altijd moe en je kunt jezelf niet meer opladen. Kortom, je bent uitgeput.

Is het een burn-out of depressie?

Soms lijken de klachten van een burn-out op die van een depressie. Bij beide ben je moe. Bij een burn-out staat de vermoeidheid vooral op de voorgrond en bij depressie een somber gevoel. Als je ook geen plezier meer beleeft in alledaagse dingen dan zou je wel eens depressief kunnen zijn.

Burn-out is geen officiële diagnose in de geestelijke gezondheidszorg. Dit kan soms voor problemen zorgen, bijvoorbeeld omdat een behandeling niet wordt vergoed of omdat je je niet helemaal serieus genomen voelt.

Oorzaken burn-out

Een burn-out kan het gevolg zijn van stress door of op het werk, maar dit is zeker niet altijd het geval. Ook van andere langdurige stress-situaties kun je overspannen raken of een burn-out krijgen. Bijvoorbeeld als je een gezin met een drukke baan moet combineren, of als je voor iemand zorgt die ziek is, naast al je andere activiteiten. De lichamelijke en mentale symptomen die dit met zich meebrengt nemen toe. Op een gegeven moment is er geen herstel meer van de stress.

Of iemand een burn-out krijgt hangt niet alleen af van de situatie maar ook van hoe je met de situatie omgaat of ertegen aankijkt. Iedereen reageert weer anders op stress. Sommige mensen zijn gevoeliger voor het krijgen van een burn-out. Dit is het geval als je:

• moeilijk ‘nee’ kunnen zeggen
• negatief bent over je eigen prestaties
• hoge eisen stelt aan jezelf
• een groot verantwoordelijkheidsgevoel hebt
• moeite hebt om hulp te vragen
• sterk gemotiveerd en betrokken bent
• moeilijk je gevoelens kunt uiten

Maar de situatie heeft ook invloed. Op het werk kun je bijvoorbeeld last hebben van onduidelijke taken of een grote druk om te presteren. Ook conflicten, een slechte sfeer of weinig waardering voor je werk hebben een enorme invloed op hoe goed je met je stress om kan gaan.

Wat kun je zelf doen bij een burn-out?

Bij overspannenheid of een burn-out zijn je lijf én je hoofd vaak al een lange tijd uitgeput. Misschien heb je je ziek gemeld van school of het werk. Met deze tips kom je misschien toch verder:

• Doe even niets wat moet. Ontspan, ga naar buiten, mediteer, kijk een film, ga schilderen of maak muziek. Maar laat alle eisen van school of het werk of andere activiteiten even los.
• Natuurlijk wil of moet je op een gegeven moment wel weer iets gaan doen, maar de regel ‘Neem elke dag een uur vakantie’ is een goede om te starten en ook echt vol te houden. Dit betekent dat je iedere dag een uur iets doet, wat jij heel fijn vindt en waar je van ontspant.
• Probeer regelmaat in je dag te krijgen. Dat geeft houvast. Sta op tijd op, eet op vaste tijden en ga op tijd weer naar bed.
• Doe één ding tegelijk. Bijvoorbeeld niet lezen én TV kijken. Laat je ook niet teveel afleiden door je telefoon of internet.
• Praat met anderen over je overspannenheid of burn-out. Dat lucht op. Je vrienden en familie zijn belangrijk voor jou en je herstel.
• Bepaal zelf hoeveel je vertelt en aan wie.
• Blijf in contact met je werk of school. Kijk samen of stressvolle omstandigheden kunnen worden aangepakt.
• Zoek steun bij lotgenoten. Verhalen van andere mensen met een burn-out kunnen heel waardevol en troostend zijn.

Hulp via telefoon, mail of chat

• Mentaal Vitaal Infolijn: je kunt (anoniem) je vraag stellen per telefoon (0900-1994, 10ct per minuut), chat of mail. Meer informatie en openingstijden vind je hier.

De behandeling van burn-out

Vaak gaat overspannenheid vanzelf over. Zeker als je aan de slag gaat met bovenstaande tips. Maar als het niet over gaat, kan behandeling nodig zijn. Je kunt ook direct contact opnemen met een professionele hulpverlener.

Deze behandelingen worden ingezet bij een burn-out

• Cognitieve gedragstherapie helpt bij het aanpakken van de klachten van overspanning of een burn-out. In deze therapie bekijkt de therapeut samen met jou welke gedachten en welk gedrag je burn-out veroorzaken en probeert deze te veranderen.
• Een bedrijfsarts zal je stimuleren om weer wat te gaan doen en contact te hebben met je werk. Bij burn-out blijkt dat (gedeeltelijk) weer aan de slag gaan kan helpen bij je herstel. Je hoeft dus niet eerst helemaal hersteld te zijn voordat je weer (gedeeltelijk) aan de slag gaat.
• Aanleren van nieuwe vaardigheden kunnen helpen bij het voorkomen van een nieuwe burn-out. Voorbeelden hiervan zijn trainingen in assertiviteit (nee leren zeggen bijvoorbeeld), mindfulness, conflicthantering of time-management.

Medicijnen

Soms schrijft een huisarts tijdelijk medicijnen voor. Dit geneest de burn-out niet en is bedoeld je even te ondersteunen, bijvoorbeeld als je moeite hebt met slapen of als je veel lichamelijke klachten hebt.

Online hulp bij burn-out

Je gaat zelfstandig aan de slag. Met een boek, een online programma of via een app op je smartphone of tablet. Een hulpverlener kan je hierbij ondersteunen, bijvoorbeeld via telefoon of mail. Voorbeelden van online hulp voor burn-out zijn:

• De gratis online training Minder Stress op Snelbeterinjevel.nl zit vol tips en oefeningen, en helpt tegen stress
• Interapy burn-out therapie, online hulp die je volgt vanuit huis door een psycholoog op afstand.
• Mirro, zelfhulpmodule bij werkstress en beginnende burn-out waarmee je geheel zelfstandig aan de slag gaat.

Burn-out en de omgeving

Het kan best zwaar zijn om een partner of vriend van iemand te zijn met een burn-out. Je kan bijvoorbeeld het gevoel hebben dat je niets kan doen om te helpen. Of je kan er verdrietig om zijn of gefrustreerd over raken. Misschien heb je als vriend of als partner wel eens een goedbedoelde opmerking gemaakt over dat iemand altijd druk is of alleen maar met zijn werk bezig is. Als deze persoon hier niets mee heeft gedaan en uiteindelijk in een burn-out terecht komt, kan dat frustrerend zijn.

Tips voor jou en je vriend(in) of partner:

• Jouw hulp begint met het bespreekbaar maken. Praat erover en oordeel niet. Door te luisteren kun je een start maken met het herstel.
• Geef hulp waar nodig. Bijvoorbeeld even helpen met opruimen of koken. Neem zeker niet alles uit handen, met kleine dingen kun je vaak een hoop betekenen.
• Ga samen iets leuks of ontspannends doen.
• Bedenk dat jij het niet kunt oplossen voor een ander. Houd ook in de gaten hoe je zelf in je vel zit.

Telefonische hulp, mail, chat

• Mentaal Vitaal Infolijn: je kunt (anoniem) je vraag stellen per telefoon (0900-1994, 10ct per minuut), chat of mail. Neem contact met ons op.

Meer informatie over burn-out

• Direct contact opnemen met een professionele hulpverlener bij jou in de buurt kan ook.
• Je kunt steun vinden op een lotgenotenforum.