Angst of stress rond de zwangerschap
Rond de zwangerschap kun je angst of stress ervaren. Het kan dan zijn dat je vaker piekert, slecht slaapt, moe of prikkelbaar bent. Misschien heb je deze klachten eerder gehad. Het kan ook dat je ze nu voor het eerst hebt. Vaak gaan de klachten weer over.
Er zijn dingen je kunt doen om angst en stress te verminderen. Ook kun je extra ondersteuning krijgen. Op deze pagina lees je daar meer over. Heb je een vraag? Neem dan contact op met onze Info- en advieslijn
Snel naar:
Angst of stress
De periode rond de zwangerschap kan mooi en bijzonder zijn. Soms komen er ook gevoelens van angst of stress bij. Vaak hoort dit bij de periode rond de zwangerschap en gaan klachten weer over.
Er zijn meer vrouwen (en partners) die angst of stress ervaren. Wat cijfers op een rij:
- Bijna een kwart van de vrouwen (22.7%) heeft in minstens één van de drie trimesters vaak of altijd last van mentale klachten, zoals angst of stress. Bij 5.1% houden deze klachten aan tijdens alle trimesters.
- Na de bevalling krijgt 14.6% van de vrouwen te maken met (veel) stress.
- Van de bevallen vrouwen heeft 13.6% lichte angstklachten en 10.8% matige tot ernstige angstklachten.
- Ongeveer 8% van de nieuwe vaders ervaart angst tijdens de zwangerschap.
Wat zijn symptomen van angst?
Angst tijdens of na de zwangerschap kan er bij iedereen anders uitzien. Dit zijn onder andere symptomen van angst:
- Je piekert veel
- Je voelt je rusteloos
- Je bent sneller geïrriteerd dan normaal
- Je hebt moeite om je te concentreren
- Je hebt last van gespannen spieren
- Je voelt je vaak moe
- Je slaapt slecht
- Je hebt lichamelijke klachten, zoals hartkloppingen, benauwdheid of misselijkheid
Voor sommigen houden angst of stress langer aan. Of worden klachten erger. In sommige gevallen kan het om een angststoornis gaan.
Het kan dan gaan om:
Bekijk per pagina wat de klachten zijn. Sommige vrouwen hebben naast een angststoornis ook een depressie.
Wat zijn oorzaken van angst en stress rond de zwangerschap?
Angst en stress kunnen meerdere oorzaken hebben. Ook kunnen angst of stress ontstaan in de hele periode rond de zwangerschap: voor, tijdens en na de bevalling.
Vóór de zwangerschap kunnen zorgen gaan over zwanger worden. Bijvoorbeeld of het wel lukt. Of soms is er sprake van verlies.
Tijdens de zwangerschap veranderen de zorgen. Ze kunnen bijvoorbeeld gaan over gezondheid van de baby of over de bevalling. Of over dingen die nog geregeld moeten worden.
Zwangere vrouwen hebben daarnaast te maken met veranderingen in het lichaam en hormonen.
Na de bevalling begint een nieuwe fase met een nieuwe rol als ouder. Het lichaam van de bevallen vrouw moet herstellen.
Ook kan het tijd kosten om te wennen aan de nieuwe rol als ouder en alles wat daarbij komt kijken. Vaak is het zoeken naar een nieuwe balans: tijd voor jezelf, de baby, partner en de mensen om je heen.
Verder blijkt uit de Monitor Mentale Gezondheid en Zwangerschap 2023 dat vrouwen vooral aangeven dat zorg en opvoeding na de zwangerschap veel stress geven. Ook werk, relatie met de partner en zorgen over de gezondheid geven volgens hen veel stress.
Wanneer heb je meer kans op angst en stress rond de zwangerschap?
Sommige vrouwen hebben meer kans op angst en stress. Dat betekent niet dat zij deze klachten ook echt krijgen. Dit zijn dingen die de kans kunnen vergroten:
Als je eerder van angst last hebt gehad, kun je daar rond de zwangerschap weer last van krijgen. Ook als je weinig zelfvertrouwen hebt of negatief over jezelf denkt, is de kans op angst of stress groter.
Soms kunnen angstklachten te maken hebben met wat er gebeurt tijdens de zwangerschap of bevalling. Zorgen kunnen bijvoorbeeld gaan over de gezondheid van de baby. Bij vrouwen die niet vanzelf zwanger konden worden, komt angst ook vaker voor.
Jonge moeders, alleenstaande moeders en moeders met een lage opleiding hebben vaker last van angst. Weinig geld hebben kan ook een rol spelen.
Bij vrouwen die roken of overgewicht hebben, is de kans op angst groter.
Als vrouwen zich alleen voelen of weinig hulp krijgen van familie of vrienden, kunnen zij zich sneller angstig voelen. Dit geldt ook voor problemen in de relatie met de partner.
Angst bij nieuwe vaders
Angst komt niet alleen voor bij zwangere of bevallen vrouwen, maar ook bij nieuwe vaders. Ongeveer 8 van de 100 nieuwe vaders hebben last van angst tijdens de zwangerschap.
De oorzaken kunnen lijken op moeders die last hebben van angst of stress. Denk aan weinig geld, weinig steun van familie of vrienden, of problemen in de relatie.
Mannen hebben daarnaast meer kans op angst als hun partner depressieklachten heeft. Ook kunnen vaders angstig worden als zij andere verwachtingen hebben van de zwangerschap dan hun partner.
Sommige mannen voelen ook druk over hun nieuwe rol als vader. Of hebben het gevoel dat ze hun emoties niet mogen uiten. Die druk kan zorgen voor extra angst en stress.
Tips bij angst of stress rond de zwangerschap
Het allerbelangrijkste: praat erover
Praat over je stress en zorgen met je partner, een familielid of een goede vriend(in). Een gesprek lucht op. Ook kan het ervoor zorgen dat je anders tegen je zorgen aankijkt.
Je kunt je zorgen altijd bespreken met een verloskundige. Je kunt erover bellen of het aangeven tijdens een controle. De verloskundige kijkt samen met jou hoe het met je gaat en wat je nodig hebt. Als er extra hulp nodig is, kan een verloskundige je doorverwijzen. Bijvoorbeeld naar therapie, coaching of een moedergroep.
Ook kun je terecht bij MamaKits. Je krijgt dan één of meerdere adviesgesprekken waarbij je praat met een deskundige. De eerste 3 adviesgesprekken zijn gratis en je hebt geen verwijsbrief nodig. Je kunt ook kiezen voor een groepsbijeenkomst.
Verder kun je ook bellen, chatten of mailen met onze Info- en advieslijn. We bieden je een luisterend oor.
Ook deze tips kunnen je verder helpen:
Ga na wat jou stress geeft
Als je stress of zorgen hebt, is het goed om te kijken waardoor dat komt. Heb je een hoge werkdruk? Heeft je partner andere verwachtingen? Moeten er nog praktische dingen geregeld worden? Schrijf op waar je stress van krijgt en wat (mogelijke) oplossingen zijn om de stress of zorgen te verminderen.
Kom je er niet uit? Neem gerust contact met ons op. We luisteren naar je en denken met je mee.
Uitgelicht: stress door het werk, bij zwangerschap
Stress door het werk noemen we werkstress. Specifiek voor zwangerschap heeft het RIVM hier een informatiepagina over; deze lees je hier.
Je leest bijvoorbeeld hoe je werkstress herkent en wat de risico’s zijn. Je krijgt ook tips om te zorgen dat je niet te veel werkstress krijgt. En wat je kunt doen als je al werkstress hebt.
Zorg voor een goede voorbereiding op je bevalling en kraamtijd
Als je weet wat je te wachten staat, voelt het minder spannend. Dit is hoe je je kunt voorbereiden:
- Lees betrouwbare informatie online, bijvoorbeeld bij op de website van de Rijksoverheid, op allesoverzwanger.nl en thuisarts.nl. In deze folder vind je informatie en betrouwbare websites voor verschillende onderwerpen.
- Volg een online zwangerschapscursus, zoals ‘Baby op komst’. De cursussen gaan over de zwangerschap, bevalling en de periode na de bevalling.
- Ontmoet andere (aanstaande) moeders, bijvoorbeeld via Mamacafé of zwangerschapsbijeenkomsten (zoals CenteringZwangerschap) bij jou in de buurt. Het kan fijn zijn om ervaringen uit te wisselen.
- Maak een geboorteplan waarbij je je wensen rondom de bevalling opschrijft. Maar realiseer je dat de bevalling soms anders loopt dan gepland.
- Regel kraamzorg op tijd. Het liefst vóór de 16e week van je zwangerschap.
- Regel belangrijke praktische zaken, zoals het kiezen van de achternaam, erkennen, toeslagen, zorgkosten verzekeringen voor je baby. Informatie hierover vind je op de website van de Rijksoverheid: www.rijksoverheid.nl/kindkrijgen
- Luister naar podcasts, zoals:
- Podcast 1000 dagen 1000 vragen. Eva Cleven zoekt naar tips en antwoorden op alle vragen waar ouders mee te maken kunnen krijgen in de eerste 1000 dagen van hun kind. Deze podcast is voor alle ouders, aanstaande ouders en iedereen met een kinderwens.
- Papa podcast: een podcast voor en door jonge vaders die het zelf ook niet allemaal weten. Barend van Deelen (NPO3FM) en Wijnand Speelman (NPO3FM) bespreken het vaderschap aan de hand van hun eigen ervaringen en die van hun gasten.
- Zwarte Muisjes: je luistert naar (aanstaande) moeders die psychische problemen hebben (gehad) rond de zwangerschap en hoe ze hiermee omgaan. Ook komen partners en deskundigen aan het woord.
Zorg goed voor jezelf
Een gezonde leefstijl is belangrijk om angst en stress te verminderen. Met een gezonde leefstijl bedoelen we: voldoende ontspanning, genoeg bewegen, gezond eten en voldoende slaap.
Ontspanning zorgt ervoor dat het lichaam minder stresshormonen aanmaakt. Met als gevolg: minder angst en stress.
Voorbeelden van manieren om te ontspannen zijn: ademhalingsoefeningen, yoga, een warm bad, lezen, creatief bezig zijn of een rustige wandeling. Ontspannen is voor iedereen anders. Kijk wat voor jou werkt.
Meer tips om te ontspannen lees je hier >
Bewegen tijdens de zwangerschap is belangrijk voor zowel moeder als baby. Als je regelmatig beweegt, slaap je vaak beter, heb je meer energie en voel je je meestal vrolijker. Ook kan bewegen helpen om de bevalling soepeler te laten verlopen.
Het advies voor zwangere vrouwen (of net bevallen vrouwen) is om minstens 150 minuten per week matig intensief te bewegen, verspreid over verschillende dagen. Bijvoorbeeld halfuur per dag of drie keer per week wat langer. Voorbeelden van goede activiteiten zijn wandelen, joggen, dansen, roeien, fietsen of zwemmen.
Ook kracht-, balans- en ontspanningsoefeningen ook goed tijdens de zwangerschap. Denk aan lichte krachttraining, yoga of pilates, maar ook aan oefeningen voor je bekkenbodem. Luister altijd goed naar je lichaam.
Meer weten over bewegen, sport en zwangerschap? Bekijk dan deze websites:
– Deverloskundige.nl >
– Allesoversport.nl >
Gezond eten is tijdens de zwangerschap extra belangrijk, omdat je lichaam en je baby goede voedingsstoffen nodig hebben om te groeien en gezond te blijven.
Bij het Voedingscentrum lees je alles over gezonde voeding rond je zwangerschap >
Als je slaapt, herstelt je lichaam. Ook zorgt slaap ervoor dat je je beter voelt.
Probeer elke dag rond dezelfde tijd naar bed te gaan en op te staan. Zorg voor voldoende ontspanning voor het slapengaan. En gebruik vlak voor het slapengaan geen schermen. Sommige vrouwen vinden het fijn om met een zwangerschapskussen te slapen.
Meer tips om goed te slapen vind je hier >
Wees niet te streng voor jezelf
Het is heel normaal je verschillende gevoelens hebt. En dat je soms last hebt van angst en stress. Zeker in een periode waarin veel verandert. Geef jezelf ruimte om dingen te leren. Je kindje heeft geen perfecte moeder nodig. Wel aandacht, zorg en liefde.
Als angst en stress blijven, of erger worden: zoek hulp
De klachten kunnen weer overgaan. Bijvoorbeeld als je manieren hebt gevonden om ermee om te gaan. Of als het dagelijkse leven en hormonen weer in balans zijn.
Als de angst of stress blijven of erger worden, is het goed om hulp te zoeken. De eerste stap kan je huisarts of verloskundige zijn. Zij kunnen je doorverwijzen naar een POP-Poli, psycholoog, psychotherapeut of psychiater.
Extra ondersteuning
POP-poli in het ziekenhuis
Een POP-poli is een speciale polikliniek in het ziekenhuis voor vrouwen met psychische klachten rond hun zwangerschap. Het team van een POP-poli bestaat vaak uit een psychiater, gynaecoloog en kinderarts.
Je kunt bij een POP-poli terecht als je een kinderwens hebt, zwanger bent of net bevallen bent, en daarnaast psychische klachten hebt. Bij een POP-poli maak je een plan dat past bij jouw situatie.
Meer informatie over de POP-poli lees je op de website van het ziekenhuis bij jou in de buurt.
Meer programma’s
Misschien heb je meer steun nodig. Dan zijn er verschillende programma’s die jou kunnen helpen:
Als je wat meer steun kunt gebruiken, kun je je aanmelden voor Stevig Ouderschap via het consultatiebureau. Je krijgt dan zes huisbezoeken van een speciaal opgeleide jeugdverpleegkundige. Samen kijk je naar wat jij nodig hebt: praktische hulp, tips over opvoeden of gewoon iemand die luistert.
Meer informatie over Stevig Ouderschap
VoorZorg is een programma waarbij een vaste verpleegkundige regelmatig bij aanstaande moeders thuis komt. Het is bedoeld voor moeders die in een moeilijke situatie zitten en problemen hebben.
Een vaste verpleegkundige begeleidt je vanaf de zwangerschap tot je kindje 2 jaar is. De verloskundige helpt bij gezondheid, opvoeding en plannen voor de toekomst. Je komt via de verloskundige, huisarts of het consultatiebureau met VoorZorg in contact.
Meer informatie over VoorZorg
Bronnen:
- De Verloskundige. (z.d.). Mentale gezondheid tijdens de zwangerschap. https://deverloskundige.nl/themas/lichaam-en-geest/mentale-gezondheid-tijdens-de-zwangerschap
- De Verloskundige. (z.d.). Sporten en bewegen. https://deverloskundige.nl/themas/lichaam-en-geest/sporten-en-bewegen
- Koninklijke Nederlandse Organisatie van Verloskundigen. (2024, februari). Factsheet bewegen in de zwangerschap.
- Ramaker, V., Bolier, L., van Engen, M., Morren, K., & Tuithof, M. (2024). Monitor Mentale Gezondheid en Zwangerschap 2023: Mentale gezondheid van vrouwen vóór, tijdens en na de zwangerschap (TRI-52-001-Factsheet). Trimbos-instituut. TRI-52-001-Factsheet-Monitor-Mentale-gezondheid-Zwangerschap-2023.pdf
- Trimbos-instituut. (z.d.). Zwangerschap, angst en stress. Trimbos-instituut. https://www.trimbos.nl/kennis/mentale-gezondheid-preventie/expertisecentrum-mentale-gezondheid/mentale-gezondheid-en-zwangerschap/zwangerschap-angst-en-stress/